23-24 Eylül 2019 tarihlerinde Kazakistan’ın başkenti Nur-Sultan’da, yalnızca Kazakistan için değil; tüm Avrupa ve Asya ülkeleri için önemli bir etkinlik olan “Büyük Avrasya: Diyalog, Güven ve Ortaklık” konulu Avrasya Ülkeleri Parlamento Başkanları Toplantısı’nın dördüncüsü gerçekleşecektir. Bu toplantıda, Avrasya coğrafyasındaki kapsamlı etkileşim ve işbirliğinin güçlendirilmesi ve parlamentolar arası ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Küresel jeopolitiğin merkezi konumunda olan Avrasya, dünya nüfusunun yüzde 65’ini, enerji kaynaklarının yüzde 75’ini ve küresel ekonominin yüzde 40’ını kapsamaktadır. Avrasya’nın farklı bölgeleri arasındaki ekonomik sistemlerin çeşitliliği, gelişme düzeylerindeki büyük dengesizlik ve giderek artan bölgeselcilik, Avrasya’nın tek bir ekonomik varlık olarak tanımlanmasına engel olmaktadır. Buna rağmen mevcut ticari ilişkiler ve karşılıklı ekonomik bağımlılık, Avrasya ülkeleri arasında daha fazla etkileşimi ve ortak bir vizyon ihtiyacını gerekli kılmaktadır.
Kazakistan’ın bu toplantı üzerinden vermek istediği mesaj; Avrasya’daki belli başlı anlaşmazlıkların ortak ve kolektif bir şekilde çözümüne dayanan yeni bir ortaklık modeli tesis etmektir.
İlk kez 25 yıl önce Kazakistan Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in ortaya attığı Avrasya’da entegrasyonun sağlanması fikri, yaşanan çeşitli gelişmeler neticesinde Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) olarak hayata geçirilmiştir.
Nazarbayev’in önerisi, Avrasya genelinde ortaklıklar kurmayı öngörmektedir. Bu fikir, 2010 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Astana Bildirgesi’nde de yer almıştır. Söz konusu bildirgeyle AGİT üyesi devletler, ortak ve bölünmez bir Avrupa-Atlantik ve Avrasya topluluğu ilkesine bağlı olduklarını beyan etmişlerdir.
2015 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda yaptığı açıklamada ise Nazarbayev; AEB, Kuşak-Yol Girişimi ve Avrupa Birliği’ni (AB) tek bir entegrasyon projesinde bir araya getirmeyi hedefleyen “Büyük Avrasya Ortaklığı”nın kurulması fikrini dile getirmiştir.
Mevzubahis proje, katılımcılar arasındaki ticari ilişkilerin serbestleşmesini, ortak ulaştırma koridorlarının geliştirilmesini, enerji yollarının çeşitlendirilmesini ve yatırım işbirliğinin genişletilmesini hedeflemektedir. Bu kapsamda Kazak lider, projeye katkıda bulunacak tüm kurumların ve girişimlerin uyumlu hale getirilmesine yönelik çağrıda bulunmuştur.
Ayrıca Nazarbayev, 2019 yılının Nisan ayında Pekin’de düzenlenen II. Kuşak ve Yol Uluslararası İşbirliği Forumu’nda uluslararası toplumu, yeni bir jeopolitik gerçeklik olarak “3D”yi , yani “Üç Aşamalı Diyalog”u kurmaya davet etmiştir.
Nazarbayev’e göre ilk diyalog, ABD, Rusya, Çin ve AB arasında küresel düzeyde kurulmalıdır.
İkinci diyalog ise Avrasya düzeyinde Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK) ile AGİT’in işbirliği yapmasını öngörmektedir.
Üçüncü diyalog da AEB, AB, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) arasında sistematik bir ekonomik diyalog oluşturulmasını hedeflemektedir. Ekonomik işbirliğinin bu şekilde gelişmesi, Avrasya ülkelerinin kalkınmasına ve vatandaşlarının refahının artmasına katkı sağlayabilir. Bu durum, Büyük Avrasya’nın küresel önemini arttırmanın ilk somut adımı da olabilir.
Bahsi geçen diyalogların başlatılması, Avrupa ve Asya’daki tüm ülkelerin yararınadır. Çünkü böylesi bir etkileşim, Birleşik Avrasya’nın istikrarlı geleceği için bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerin gelişmesini sağlayabilir.
Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı Avrasya Ülkeleri Parlamento Başkanları’nın 4. Toplantısı’nın ana hedefi, Avrasya coğrafyasındaki etkileşimi artırmak ve işbirliğini derinleştirmek adına Avrupa ve Asya ülkelerinin yasama organları arasında çok taraflı diyaloğun kurulmasıdır. Ayrıca bu diyalogda uluslararası ve parlamentolar arası kuruluşların başkanları da önemli bir yere sahiptir.
Parlamentolar, devletlerin siyasi ve ekonomik kalkınmasındaki kilit alanların saptanmasında belirleyici olmaktadır. Bu bağlamda parlamentolar, bölgesel ve kıtasal etkileşimin tesis edilmesi ve sorunlara karşılıklı olarak kabul edilebilir çözümler bulunması noktasında önemli bir rol oynamaktadır.
23-24 Eylül 2019 tarihlerinde yapılacak toplantının başlıca gündem maddeleri şu şekilde sıralanabilir:
- Ulaşım altyapısının geliştirilmesi, karşılıklı ticaretin arttırılması ve sanayi ile inovasyon alanlarındaki işbirliğinin genişletilmesi başta olmak üzere Avrasya coğrafyasının ekonomik kalkınmasının temel ilkelerinin koordinasyonu.
- Diyalog algoritmasının kültürel ve insani bağlar yoluyla tartışılması ve Avrasya coğrafyasındaki parlamentolar arası etkileşimin geliştirilmesi.
Bu forumun girişimcilerinin Rusya Federasyonu Federal Meclisi Devlet Duması ve Kore Cumhuriyeti (Güney Kore) Ulusal Meclisi olduğunun altı çizilmelidir. Önceki üç toplantı Moskova (Nisan 2016), Seul (Haziran 2017) ve Antalya’da (Ekim 2018) yapılmıştır. Avrasya’daki ülkelerin sürdürülebilir kalkınması ve refahının sağlanabilmesi için işbirliğini arttırmayı öngören konular, organizasyonu etkili bir platform haline getirmiştir.
Toplantıların katılımcı sayısı her yıl daha da artmaktadır. Moskova’daki ilk toplantıya 19, Seul’dekine 26 ve Antalya’daki toplantıya ise 38 ülkenin temsilcisi katılmıştır. İlk kez Kazakistan’da düzenlenecek olan Avrasya Ülkeleri Parlamento Başkanları Toplantısı’na Avrupa ve Asya’nın 84 ülkesinin parlamento başkanı ve 16 uluslararası ve parlamentolar arası örgüt başkanı davet edilmiştir. Halihazırda 16 uluslararası örgütün tamamı ve 43 ülkenin temsilcisi, toplantıya katılacaklarını onaylamış durumdadır.
Foruma Avrupa ve Asya’dan gelen yetkili parlamenterlerin katılımı, mevcut kalkınmanın güncel konuları üzerine görüş alışverişinde bulunulmasının yanı sıra Avrasya için uygulanabilir bir “Küresel Kazanım” modeline doğru ilerlemek için bir vizyon ve pratik tarifler kazanılmasını da sağlayacaktır.
Yapılacak görüşmelerin sonunda, Avrasya kıtasının ortak geleceği için atılacak adımlara dair görüşleri yansıtacak olan Parlamento Başkanlarının Ortak Bildirisi’nin kabul edilmesi beklenmektedir.
Sonuç olarak, önümüzdeki forum Avrasya coğrafyasındaki kapsamlı etkileşim ve işbirliğinin derinleşmesine ve parlamentolar arası temasların ve ortaklığın güçlenmesine katkıda bulunacaktır.
