Uluslararası ilişkilerde çok vektörlü-yönlü ve çok boyutlu ilişkilerin dış politika önceliği olarak ön plana çıktığı günümüzde ülkeler, ikili ilişkilerini çeşitlendirme ve geliştirme konusunda aktif adımlar atmaktadır. Bilhassa Rusya-Ukrayna Savaşı ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Çin arasındaki küresel rekabetin etkisiyle, birçok devlet, Batı-Rusya ya da Batı-Çin dengesini gözeterek hareket etmeye çalışmaktadır. Denge politikası kapsamında da çeşitli devletlerle diyaloglar geliştirilmekte ve kurumsal ortaklıklar güçlendirilmektedir. Rusya-Ukrayna Savaşı konusundaki tutumuyla gündeme gelen Hindistan da Batı-Rusya dengesini göz önünde bulundurmaktadır. Zira Yeni Delhi yönetimi, bir yandan Rusya’yla olan işbirliklerini geliştirirken diğer taraftan da ABD ve Batılı ülkelerle ilişkilerini geliştirmektedir. Hindistan-Avrupa Birliği (AB) ilişkilerindeki gelişmeler de bu kapsamda değerlendirilebilir.
Taraflar, iktisadi ve ticari bağlar başta olmak üzere karşılıklı olarak ilişkileri derinleştirme eğilimine sahiptir. Bilhassa serbest ticaret anlaşması yolundaki gelişmeler önem taşımaktadır. 12 Nisan 2023 tarihinde Hindistan Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Hindistan ve Fransa Ticaret Bakanlarının Hindistan ile AB arasında bir serbest ticaret anlaşması imzalanması maksadıyla devam eden müzakerelerle ilgili görüşmelerde bulunduğu belirtilmiştir. Nitekim Hindistan Ticaret ve Sanayi Bakanı Piyush Goyal, Hindistan-Fransa İş Zirvesi’ne katılmak için Paris’e ziyarette bulunmuştur. Yapılan açıklamada bakanların pazara erişimle ilgili konuları müzakere ettiği ve Hindistan-AB serbest ticaret anlaşması müzakereleriyle ilgili öncelikli alanlar hakkında görüştüğü vurgulanmıştır.[1]
Taraflar arasındaki ticaret müzekereleri, yedi yılı aşkın bir süredir devam etmektedir. Dolayısıyla bu süreçte 15 turu geçen ticaret müzakerelerinin yeniden canlandırılması mühimdir. Çünkü serbest ticaret anlaşmasının imzalanması iki aktör açısından da büyük etkiler yaratacaktır.
AB açısından gelişmekte olan bir ekonomiyle yapacağı ilk anlaşma olması hasebiyle stratejiktir. Ayrıca anlaşma, AB’nin ortak ülkelerin dünya ekonomisine entegrasyonunu teşvik etmek için bu tür anlaşmaları kullanma hedefini destekleyecek ve rolünü güçlendirecektir. Hindistan için ise anlaşma, Başbakan Narendra Modi’nin “Made in India” kampanyasına ve Hindistan’ı bölgesel lider ve küresel üretim merkezi haline getirme hedefine hizmet edecektir.[2] Taraflar arasındaki ticaret ve yatırım akışlarını geliştirecek olması da anlaşmanın ehemmiyetini arttırmaktadır.
Hindistan, AB’nin en büyük onuncu ticaret ortağı olarak değerli bir aktördür. Hindistan için ise AB en büyük üçüncü ticaret ortağıdır. Etkileşimi arttırmak ve çeşitli alanlarda işbirliğini geliştirmek için son zamanlarda daha sonuç odaklı hareket edildiği görülmektedir. 6 Şubat 2023 tarihinde yeni bir Ticaret ve Teknoloji Konseyi kuran AB ve Hindistan, aralarındaki bağları güçlendirmeye dönük adımlar atmaktadır. 2022 yılının Nisan ayında duyurusu yapılan söz konusu konseyin işbirliğini arttırması beklenmektedir. Nitekim konuya ilişkin yaptığı açıklamada Avrupa Komisyonu, dijital yönetişim ve bağlantı, yeşil teknoloji ve ticaret konulu üç çalışma grubunun 2023 yılının bahar aylarında yapılması planlanan bakanlar toplantısı öncesinde çalışmalara başlayacağını duyurmuştur.[3]
Bununla birlikte 2020 yılındaki AB-Hindistan Zirvesi kararıyla 2021 senesinde kurulan AB-Hindistan Ticaret ve Yatırım Yüksek Düzeyli Diyaloğu[4] ve AB-Hindistan Ticaret Alt Komisyonu[5] da bağları geliştiren kilit araçlar olarak sayılabilir. Aynı zamanda taraflar arasındaki Ortaklık Anlaşması vesilesiyle yürütülen özel çalışma grupları ve diyaloglar da mühimdir.
AB’nin dijital dönüşüm ve yeşil geçiş gibi stratejik konularda diğer demokrasilerle bağlarını güçlendirmeye ve Çin’e olan bağımlılığını azaltmaya çalıştığı bilinmektedir. Böylesi bir süreçte Hindistan’la geliştirilen bağlar, söz konusu hedefte Hindistan’ın stratejik bir ortak olarak görüldüğünü gözler önüne sermektedir. Dünyanın en hızlı büyüyen ekonomileri arasında yer alan bir ülke olarak Hindistan’ın AB için büyük potansiyele sahip bir ticaret ve yatırım ortağı olduğu söylenebilir. Nitekim artan ticaret hacmi de bunu doğrular niteliktedir. Taraflar arasındaki ticaretin son on yılda yaklaşık %30 arttığı bilinmektedir.[6]
Serbest ticaret anlaşması yolunda atılan adımlar da güçlenen münasebetlerin yeni bir başlangıca kapı aralaması şeklinde okunabilir. 2022 yılının Ocak ayında Hindistan ve AB, serbest ticaret anlaşması ve yatırım koruması müzakerelerini canlandırma girişimlerine başlamıştır. Ancak serbest ticaret anlaşması konusundaki ihtilafların çözümü hususunda nasıl bir adım atılacağı henüz netleşmiş değildir. Taraflar arasında AB’den ithal edilen otomobiller, alkollü içeçecekler ve süt ürünleri üzerindeki tarifeler ve AB’ye giren Hindistanlı çalışanlar için vize rejiminin serbestleştirilmesi gibi konularda görüş farklılığı bulunmaktadır.[7] Lakin bu tür anlaşmazlıkların çözümü konusunda her iki tarafın da daha istekli davranacağı düşünülmektedir. Çünkü geçmiş müzakerelerden çok daha farklı bir küresel denklem söz konusudur.
Müzakerelerin başarıyla sonuçlanması halinde gelir, istihdam ve refah şeklinde kazanımlar ortaya çıkacaktır. Aynı zamanda AB’nin jeopolitik çıkarları açısından da kazanımlar sağlayacağı söylenebilir. Bununla birlikte sürecin iktisadi ve ticari etkisinin yanı sıra siyasi boyutu da bulunmaktadır. Anlaşma bir yandan dış ekonomik ilişkileri çeşitlendirecek; diğer taraftan da hem AB’nin hem de Hindistan’ın Asya-Pasifik’teki profillerini yükseltmelerine katkı sağlayacaktır.[8]
Özetle Yeni Delhi yönetimi, ekonomik ve teknolojik modernleşme gayesiyle AB’yle olan bağlarını güçlendirme ve böylece daha etkin bir aktör olma arzusundadır. AB ise Çin’in ekonomik baskınlığını hafifletmek için Hindistan’la ilişkilerini geliştirme eğilimdedir. Bu nedenle de 2013 yılında sonlandırılan başarısız girişimin ardından 2022 yılında yeniden başlatılan müzakerelerde ilerleme sağlanabilmesi için çeşitli adımlar atılmaktadır. Uluslararası konjonktür de göz önünde bulundurulduğunda, müzakerelerin bu kez daha uyumlu bir atmosferde gerçekleştirileceği öngörüsünde bulunulabilir.
[1] “India, France Discuss Progress on India-EU Trade Pact”, Economic Times, https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/foreign-trade/india-france-discuss-progress-on-india-eu-trade-pact/articleshow/99426382.cms?from=mdr, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
[2] “The FTA: A Strategic Call for the EU and India?”, ECFR, https://ecfr.eu/special/what_does_india_think/analysis/the_fta_a_strategic_call_for_the_eu_and_india, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
[3] “EU and India launch Trade and Technology Council”, Politico, https://www.politico.eu/article/eu-and-india-launch-trade-and-technology-council/, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
[4] “EU and India launched the High-Level Dialogue on Trade and Investment”, European Commission, https://policy.trade.ec.europa.eu/news/eu-and-india-launch-high-level-dialogue-trade-and-investment-2021-02-06_en, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
[5] “India”, European Commission, https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/india_en, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
[6] Aynı yer.
[7] “The FTA: A Strategic…”, a.g.m.
[8] “Negotiations on a Free Trade Agreement between India and the EU”, SWP, https://www.swp-berlin.org/10.18449/2023C11/, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).
