30 Kasım 2023 tarihinde Kuzey Makedonya’da düzenlenen uluslararası güvenlik görüşmelerine katılan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) doğuya doğru pervasız genişlemesini” eleştirmiştir. Lavrov’un açıklamaları, Batı’dan büyük tepki almıştır. Rus diplomat, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından düzenlenen toplantılara katılmak üzere Üsküp’e gitmiştir. Lavrov’un bu katılımı nedeniyle Ukrayna dahil birkaç AGİT üye ülkesinin diplomatları etkinliği boykot etmişlerdir.[1] Lavrov, şu ifadeleri kullanmıştır:[2]
“Rusların varlığı ve onların Ukrayna tarihine kararlı katkısı inkar ediliyor. Çok sayıda gerçek var. AGİT ve ilgili kurumlar sessiz. Avrupa güvenlik düzeninin temel prensiplerinden taviz vermeyeceğiz veya Rusya’nın Ukrayna’ya kendi bağımsız dış ve güvenlik politika tercihlerini yapma hakkını inkar etmesine müsaade etmeyeceğiz.”
AGİT, katılımcı devletler arasında güvenlik, istikrar ve işbirliğini teşvik etmeye odaklanan bir hükümetler arası organizasyondur. NATO üyesi Kuzey Makedonya, Lavrov’un toplantıya katılmasına izin vermek için Rus uçuşlarına getirilen bir yasağı kaldırmıştır. Rus devlet haber ajansı Tass’ın bildirdiğine göre; Lavrov’un uçağı, Bulgaristan’ın hava sahasını kullanmaya izin vermemesi nedeniyle zirveye ulaşmak için Yunanistan üzerinden daha uzun bir rota izlemiştir.[3]
Ukrayna, Estonya, Letonya ve Litvanya dışişleri bakanları, Lavrov’un katılımı nedeniyle görüşmelere katılmayacaklarını söylemişlerdir. Rus bakan, 30 Kasım 2023 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın Kuzey Makedonya’nın başkenti Üsküp’e gelmesinden sonra şehre ulaşmıştır. ABD’nin Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Yardımcı Dışişleri Bakanı James O’Brien ise etkinlikte yer almış ve Rusya’nın AGİT’in temel prensiplerine aykırı davranışlarını durdurması için çağrıda bulunmuştur. Kuzey Makedonya Dışişleri Bakanı Bujar Osmani, Rusya’nın Ukrayna’daki eylemlerine rağmen AGİT’in bir organizasyon olarak varlığını sürdürdüğünü söylemiştir.[4]
Bu olay, uluslararası ilişkiler bağlamında önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Lavrov’un AGİT toplantılarına katılırken Batılı eleştirmenlerle karşılaşması ve özellikle de Ukrayna temsilcilerinin boykotu, Rusya’nın uluslararası toplum içindeki izolasyonunu gösteren bir örnektir. NATO’nun doğuya doğru genişlemesini eleştirerek Avrupa’da savaşın nedenini Batı’ya yükleyen Lavrov, Rusya’nın bölgesel güvenlik konularındaki endişelerini ve NATO’ya karşı duyduğu rahatsızlığı bir kez daha vurgulamıştır.
Lavrov’un Kiev Hükümeti’ni “neo-Nazi rejimi” olarak nitelendirmesi, Rusya’nın Ukrayna’daki içsel çatışmayı çerçeveleme biçimini yansıtmaktadır. Bu retorik, Rusya’nın Ukrayna’daki etkinliklerini meşrulaştırmak ve kendi nüfuz alanını korumak için tarih ve ideolojiyi nasıl kullandığını göstermektedir. Ancak Putin ve Lavrov’un bu tür iddiaları, eleştirmenler tarafından çoğunlukla dezenformasyon ve propaganda olarak değerlendirilmektedir.
Batılı ülkelerin temsilcileri, Lavrov’un konuşmasına sert tepkiler göstermiş ve Rusya’nın AGİT’in temel prensiplerine aykırı davrandığını belirtmişlerdir. Bu durum, uluslararası toplum içinde Rusya’ya yönelik artan eleştirilerin bir yansımasıdır. Lavrov’un toplantıyı terk etmesi, diplomatik bir çatışma ve iletişim eksikliği örneği olarak değerlendirilebilir.
Lavrov’un Rus uçağının Bulgaristan’ın hava sahasını kullanmasına izin verilmemesi ve uzun bir rota izlemesi, bölgedeki siyasi gerilimleri ve ülkeler arasındaki diplomatik ilişkilerin karmaşıklığını göstermektedir. NATO üyesi Kuzey Makedonya’nın Rusya’ya bu konuda izin vermesi ise bölgesel politikadaki dengelerin ve ülkeler arasındaki çıkar ilişkilerinin bir göstergesidir.
Sonuç olarak bu olay, uluslararası ilişkilerdeki gerilimleri ve diplomatik mücadeleleri göstermesi bakımından önemlidir. Rusya’nın Ukrayna’daki durumu nasıl çerçevelediği ve uluslararası toplumla nasıl etkileşimde bulunduğu, bölgesel ve küresel güvenlik konularında daha geniş bir anlayışa sahip olunması açısından incelenmelidir.
[1] “Russia’s Foreign Minister Faces Western Critics at Security Meeting and Walks out After Speech”, Associated Press News, https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-lavrov-osce-54d068fb8eb9e84206b915563632cd60, (Erişim Tarihi: 01.12.2023).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
