Gürcistan, 2020’lerin ortasında hem iç siyasette keskinleşen kutuplaşma hem de dış politikada Batı ile Rusya arasında yürütmeye çalıştığı hassas dengeyle kritik bir dönemeçten geçmektedir; iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi (GRP), toprak bütünlüğü ve ulusalcı refleksleri siyasal meşruiyetin merkezine yerleştirerek toplumsal desteğini pekiştirirken, bu söylemin tekelleşmesi içerde yeni gerginliklere yol açmakta ve demokratik kurumların aşınmasına neden olmaktadır.
Avrupa Birliği’yle (AB) ilişkiler “yabancı etki şeffaflığı yasası” üzerinden sertleşen bir çatışmaya dönüşmüş, Brüksel’in demokratik standartlar vurgusu Tiflis tarafından millî egemenliğe müdahale olarak algılanmış, öte yandan Rusya’nın Abhazya ve Güney Osetya’daki varlığı ülkenin güvenlik açığını artırmıştır. Ekonomide Bulgaristan’a yükselen ihracata rağmen buğday ithalatında Moskova’ya bağımlılık ve Çin merkezli yük trafiğinde transit rolün zayıflaması Gürcistan’ın kırılganlığını pekiştirirken, Trump Rotası gibi yeni ulaştırma projelerinin ülkeyi bypass etmeyip lojistik değerini desteklemesi, Tiflis’in bölgesel bir merkez olma iddiasını canlı tutmaktadır. Sonuçta Gürcistan ne Batı’ya tam yönelim ne de Moskova’ya tam bağımlılık sergileyerek kırılgan ama esnek bir hibrit dış politika modeliyle yoluna devam etmektedir.
1. İç Siyasette Kutuplaşma ve Ulusalcı Damar
İç politikada, muhalefet özellikle AB yanlısı çizgisiyle iktidarı baskı altına almaya çalışmakta, iktidar ise bu talepleri Batı’nın Gürcistan’ın iç işlerine müdahalesi olarak sunmaktadır. 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı, bu çekişmede sürekli gündeme getirilen bir referans noktasıdır. Muhalefet, iktidarı “Rusya karşısında pasif kalmakla” suçlarken; GRP, ulusalcı refleksleri dikkate alarak toprak bütünlüğünden ödün verilmeyeceğini sık sık vurgulamaktadır. Kamuoyunda güçlü olan bu hassasiyet, olası bir tavizin yalnızca siyasal değil, toplumsal bir felaket olarak görülmesine yol açmaktadır.
Bu bağlamda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna’ya yönelik “toprak tavizi” önerisi, Gürcistan’da hiçbir biçimde kabul görmemektedir. Gürcistan kamuoyu, olası bir toprak kaybını “siyasal intihar” olarak görmekte ve iktidarı bu noktada sıkı bir şekilde denetlemektedir. Bu durum, iktidarın dış politikada manevra alanını daraltırken, iç politikada ulusalcılığı güçlendiren bir unsur haline gelmektedir.
Bununla birlikte iktidarın toprak bütünlüğünü merkeze alan ulusalcı söylemi tekeline alması, içeride yeni gerginliklere de yol açmaktadır. GRP’nin Gori Belediye Meclisi Başkanı Davit Razmadze’nin The New York Times’a verdiği demeç bu bağlamda dikkat çekici olmuştur. Razmadze, 2008 Rusya-Gürcistan Savaşı’nın sorumlusunun dönemin Cumhurbaşkanı Mikhail Saakaşvili olduğunu belirterek (Gürcü Rüyası) partisinin “Rusya yanlısı” olmadığını savunmuştur. Ancak Razmadze’nin savaş sırasında Gori’ye giren Rus Ordusu’na dair kullandığı: “Onlar buraya barış gücü olarak geldiler ve iyi ki de geldiler, çünkü Mişa’nın haydutları şehrin dört bir yanında yağma yapıyordu. Hatta bir papazın arabasını bile çaldılar, inanabiliyor musunuz? Ruslar gelmemiş olsaydı, kim bilir daha ne kadar zarar verebilirlerdi.”[i] şeklindeki ifadeler, kamuoyunda geniş yankı uyandırmıştır.
Razmadze’nin bu sözleri, iktidar ile muhalefet arasında sert tartışmalara yol açmıştır. Eski Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili bu ifadeleri “utanç verici” bulmuş, bu çıkış siyasette yeni bir polemik başlatmıştır.[ii] Tartışmanın devamında Tiflis Belediye Başkanı Kakha Kaladze de devreye girerek Zurabişvili’yi “yabancı ajanlarla aynı çizgide olmakla” suçlamış ve Zurabişvili’yi örnek göstererek muhalefeti dış güçlerin aracı olarak nitelendirmiştir.[iii]
Kaladze’nin bu tutumu, esasen Salome Zurabişvili’nin radikal çizgisini kamuoyuna yansıtarak muhalefetin itibarını zedelemeyi hedefleyen bir hamle olarak okunabilir. Bu bağlamda Kaladze, Zurabişvili gibi isimleri 2008 yılında Saakaşvili’nin izlediği “Batı yanlısı” radikal siyasetin bir devamı olarak sunmakta; onların Gürcistan’ı ulusal çıkarlarını önceleyen dengeli bir aktör olmaktan çıkarıp yalnızca AB’nin çıkarları doğrultusunda yönlendirilen bağımlı bir ülke konumuna sürüklemek isteyen figürler olduğunu ima etmektedir. Böylece iktidar, muhalefeti itibarsızlaştırma girişimini yalnızca siyasî söylemlerle değil, ekonomik kırılganlık ve toprak bütünlüğü merkezli demeçlerle de destekleyerek kamuoyunda güçlendirmeye çalışmaktadır.
2. AB’yle Gerilen İlişkiler
AB’yle ilişkilerde gerilim, özellikle “yabancı etki şeffaflığı yasası” üzerinden tırmanmıştır. Brüksel, Gürcistan’dan demokratik standartların korunmasını, muhaliflere baskının sonlandırılmasını ve söz konusu yasanın iptalini talep etmiştir. Ancak iktidar, bu yasayı dış finansmanlı STK’ların “yıkıcı faaliyetlerini” önleme aracı olarak savunmuş ve geri adım atmamıştır. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin yayımladığı deklarasyonda, Gürcistan’ın otoriter eğilimlerini sürdürmesi halinde üyelikten çıkarılabileceği uyarısı yapılmıştır.[iv]
Bu noktada GRP, Batı’nın baskısını ulusal egemenliğe müdahale olarak çerçevelemekte ve kamuoyunu mobilize etmek için “egemenlikçi” bir söylemi öne çıkarmaktadır. Bu strateji, kısa vadede milliyetçi tabanı güçlendirse de Gürcistan’ın AB’ye üyelik perspektifini zayıflatarak orta ve uzun vadede ülkenin dış politika manevra alanını daraltma riski taşımaktadır.
Parlamento Başkanı Şalva Papuaşvili’nin açıklamaları, Gürcistan’ın AB’yle yaşadığı temel çelişkiyi ortaya koymaktadır. Papuaşvili, AB’nin Gürcistan’dan Rusya’yla çatışmaya girecek adımlar beklemesinin barışçı bir proje iddiasıyla çeliştiğini belirtmiş, ülkenin “kendine fiziksel ve ruhsal zarar vermemesi” gerektiğini vurgulamıştır.[v]
İktidarın bu söylemleri, aynı zamanda Batı’yı ülkede kargaşa çıkarmaya çalışmakla suçlayan daha sert bir dile dönüşmüştür. Tiflis Belediye Başkanı Kakha Kaladze, Batılı aktörleri “derin devlet” olarak nitelendirmiş, İngiltere’nin genç Gürcü aktivistleri polisle çatışmaya hazırladığına dair iddiaları gündeme getirmiştir.[vi] Nitekim Gürcistan, AB’yle ilişkilerinde Batı’nın taleplerini “kendi millî çıkarlarıyla çelişen dayatmalar” olarak görmektedir. Bu yaklaşım kısa vadede egemenlikçi bir duruş sergilese de uzun vadede ülkenin Avrupa-Atlantik entegrasyonunu zayıflatma riskini taşımaktadır. Aynı zamanda Kaladze’nin söylemi, GRP’nin giderek “Batı karşıtı komplo teorilerine” yaslanan bir retorik geliştirdiğini göstermektedir. Bu yaklaşım, iktidarın muhalefeti itibarsızlaştırma stratejisinin bir parçasıdır. Ancak uzun vadede bu söylem, Gürcistan’ın uluslararası itibarını zedeleyebilir ve yatırımcı güvenini olumsuz etkileyebilir.
3. Rusya’yla Denge Politikası ve Donmuş Çatışmalar
Rusya’yla ilişkilerde Gürcistan, doğrudan çatışmadan kaçınan bir denge siyaseti izlemektedir. GRP yürütme sekreteri Mamuka Mdinaradze, Rusya’nın Kırım Köprüsü saldırısına dair iddialarını değerlendirirken, her ülkenin kendi çıkarları doğrultusunda hareket ettiğini, bu nedenle Tiflis’in Moskova’nın açıklamalarını “Rusya’nın çıkar perspektifi” üzerinden yorumlaması gerektiğini vurgulamıştır.[vii]
Bununla birlikte Gürcistan’ın toprak bütünlüğü meselesi hâlen çözülmemiştir. Abhazya ve Güney Osetya’daki ayrılıkçı yönetimler, Moskova’nın desteğiyle varlıklarını sürdürmekte, bu da ülkenin güvenlik açığını artırmaktadır. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “Putin barış istemiyor”[viii] sözleri, Gürcistan’ın Batı’dan güvenlik garantisi alamaması halinde yeniden saldırı tehdidiyle karşı karşıya kalabileceğini göstermektedir.
Ayrıca Abhazya’daki sözde yönetimin, ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi belgesini imzalamamasını kendi lehine emsal göstermesi, Tiflis açısından Batı dayanışmasının zayıfladığına dair kaygı yaratmaktadır.[ix] Bahsi edilen gelişme, Gürcistan’ın uluslararası alanda daha fazla yalnızlaşabileceği ihtimalini gündeme getirmektedir. Ayrıca hükûmetin denge siyaseti, kısa vadede Moskova’yla gerilimi tırmandırmaktan kaçınsa da uzun vadede egemenlik sorunlarını çözmeye yetmemektedir. Batı’nın güvenlik garantilerinde isteksizliği, Gürcistan’ın kırılganlığını artırmaktadır.
4. Ekonomi, Lojistik ve Bölgeselcilik
Ekonomik göstergeler de Gürcistan’ın dış politika stratejisinin arka planını oluşturmaktadır. 2025 yılının ilk yedi ayında Bulgaristan’a yapılan ihracat “yüzde 1748” artış göstermiş, başlıca kalemler kıymetli metal ve bakır cevherleri olmuştur.[x] Ancak aynı dönemde buğday ithalatı yüzde 73,5 artarak 218,2 bin tona ulaşmış, ithalatın yüzde 70’i Rusya’dan sağlanmıştır.[xi] Nitekim bu durum, Gürcistan’ın gıda güvenliği açısından Moskova’ya bağımlılığını sürdürdüğünü ortaya koymaktadır.
Lojistik açıdan bakıldığında Çin’den gelen yüklerin büyük kısmı Gürcistan üzerinden yalnızca Avrupa’ya aktarılmakta, ülke transit köprü rolünü kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. 2025 yılının ikinci çeyreğinde 9 bin tonluk kargo akışı kaydedilse de yüklerin neredeyse hiçbiri Gürcistan’da kalmamıştır.[xii]
Ekonomik kırılganlık para piyasalarında da görülmektedir. 2025 yılında Gürcistan Merkez Bankası, 1 ABD dolarını 2,7051 Gürcü larisi (Georgian Lari – GEL), 1 Euro’yu ise 3,1366 GEL olarak belirlemiştir. Bu dalgalanmalar, dış ticaret bağımlılığının para politikalarına doğrudan yansıdığını göstermektedir.[xiii]
Siyasal meşruiyet açısından ise 4 Ekim 2025 Yerel Seçimleri dikkat çekicidir. Toplam 50 bağımsız inisiyatif grubunun başvurduğu seçimlerde, yalnızca 6 belediye başkan adayı kayda geçmiştir.[xiv] Bununla birlikte Avrupa Yolsuzlukla Mücadele Araştırmaları Merkezi’nin raporuna göre Gürcistan, mahkemelerin bağımsızlığı endeksinde Avrupa’nın en iyi yirmiliği arasında yer almıştır.[xv]
Ekonomik göstergeler, Gürcistan’ın bağımsız hareket etme kapasitesini sınırlamaktadır. Lojistik rolünün zayıflaması ve gıda güvenliği konusunda Rusya’ya bağımlılığı, Gürcistan’ın bölgeselcilik stratejisini güçlendirmesini zorunlu kılmaktadır.
Gürcistan’ın iç siyasetinde önümüzdeki dönemde ulusalcı reflekslerin daha da güçlenmesi ve iktidarın bunu toplumsal desteğin devamlılığı için kullanmaya devam etmesi yüksek bir ihtimaldir. GRP, AB’yle gerilen ilişkilerde “Batı karşıtı” söylemleri daha sert bir şekilde gündeme getirecek, muhalefet ise AB yanlısı çizgide kalarak bu kutuplaşmayı besleyecektir. Bu koşullarda iktidar, muhalefeti “yabancı ajan” olarak niteleyen politik dilini yoğunlaştırabilir. Orta vadede bu durum, siyasî rekabeti sınırlayan bir otoriterleşme eğilimini pekiştirebilir. Ancak bağımsız adayların yerel seçimlerde giderek daha görünür hâle gelmesi, klasik iktidar-muhalefet ekseninin dışında yeni bir siyasî alternatifin ortaya çıkmasını mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla 2026 ve sonrasında Gürcistan’da, mevcut kutuplaşmaya rağmen sistemin tamamen tıkanmaması, bağımsız ve bölgesel tabanlı siyasetçilerin toplumsal destek bulması kuvvetle muhtemeldir.
Dış politikada ise Gürcistan’ın denge siyaseti daha da belirginleşecektir. Rusya’yla doğrudan çatışmadan kaçınma stratejisi korunurken, Batı’yla ilişkilerde üyelik perspektifinden çok pragmatik işbirlikleri öne çıkacaktır. Bu noktada Trump Rotası (eski adıyla Zengezur Koridoru) kritik bir unsur olacaktır. Bu koridor, ABD’siz hâliyle düşünülen dönemde Modern İpek Yolu’na ek güzergâh oluşturma düşüncesi yer alıyor iken; bölgede artık yerine ABD ile tamamen bağımsız bir güzergâh oluşturacak ve Orta Koridor bağlamında Gürcistan’ı bypass etmeyecek hâle gelmiştir. Bu durum, Tiflis’in transit ülke rolünü tamamen kaybetmeyeceğini, aksine koridorun tamamlayıcı bir hat olarak Gürcistan’ın lojistik değerini destekleyebileceğini göstermektedir.
Öte yandan Bulgaristan’a artan ihracat ve Avrupa’yla devam eden ticari bağlar, Gürcistan’ın Batı’yla ekonomik ilişkilerini tamamen koparmasına engel olacaktır. Bu çerçevede Tiflis, Batı’yla sınırlı entegrasyonu, Rusya’yla zorunlu dengelenmeyi ve bölgesel ekonomik ağlara eklemlenmeyi aynı anda yürütmeye çalışacaktır. Sonuçta Gürcistan’ın tam bağımlılık veya tam kopuş yerine, esnek ama kırılgan bir dengeyle bölgesel bir lojistik merkez olma iddiasını sürdürme olasılığı en yüksek senaryodur.
Sonuç olarak Gürcistan, içerde ulusal ve muhafazakâr refleksleri siyasal meşruiyetin ana dayanağı hâline getirirken dışarıda Batı’yla bağlarını tamamen koparmadan ama Moskova’yla doğrudan çatışmadan da kaçınarak çok yönlü bir siyasal manevra çizgisi izlemektedir. Buna karşın Trump Rotası gibi yeni ulaştırma projelerinin Modern İpek Yolu’nu zayıflatmak yerine alternatif güzergâh oluşturması, Tiflis’in transit ülke rolünü korumasına neden olacaktır. Artan Avrupa’yla ticari bağlar, Rusya’ya devam eden ekonomik bağımlılık ve bölgesel işbirlikleri, Gürcistan’ı tek yönlü tercihlerden uzak tutarak hibrit bir dış politika modeline yöneltmektedir. Bu nedenle ülkenin yakın gelecekte ne tam bir kopuş ne de tam bir teslimiyet sergilemesi beklenmemekte, aksine kırılgan ama esnek bir hat üzerinde varlığını sürdürmesi güçlü bir ihtimal olarak öne çıkmaktadır.
[i] Scott Anderson, “How Georgia Went From the Vanguard of Democracy to the Front Lines of Autocracy”, The New York Times, https://www.nytimes.com/2025/08/20/magazine/georgia-russia-autocracy-dictatorship.html, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[ii] “Salome Zurabishvili Goris Sakrebulos Tavmjdomaris Gantskhadebaze Es Aris Sirtskhvili Sakartvelostvis Sruliad Upasukhismgeblo Gantskhadeba”, Interpressnews, https://www.interpressnews.ge/ka/article/846800-salome-zurabishvili-goris-sakrebulos-tavmjdomaris-gancxadebaze-es-aris-sircxvili-sakartvelostvis-sruliad-upasuxismgeblo-gancxadeba/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[iii] “Kakha Kaladze – Kvela Gantskhadeba, Romelsats Visment Sakartvelostan Mimartebit, Emsakhureba Imas, Rom Daazianon Kveqnis Imiji da Sakartvelos Khelisupleba”, Tiflis News, https://l24.im/cYxBg, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[iv] “PACE-s Deputatebi tu Sakartvelo Avtoritarul Kurss Ar Sheicvlis Movutsodebt Asambleasa da Ministrta Komitets daitskon Sakartvelos Gazevebis Protsesi”, Interpressnewss, https://www.interpressnews.ge/ka/article/846653-pace-s-deputatebi-tu-sakartvelo-avtoritarul-kurss-ar-sheicvlis-movucodebt-asambleasa-da-ministrta-komitets-daicqon-sakartvelos-gazevebis-procesi, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[v] “V Tbilisi Otvergli Prizyvy YES ob Eskalatsii v Otnosheniyakh s Rossiyey”, RBC, https://www.rbc.ru/rbcfreenews/68a5b92b9a794718c8011048, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[vi] “V Gruzii zayavili, Chto İnostrannyye Gosudarstva Vnov Pytayutsya Ustroit Revolyutsiyu”, TASS, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/24809621, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[vii] “V Gruzii Schitayut, Chto Soobshcheniye o Predotvrashchenii Terakta Sootvetstvuyet İnteresam RF”, Rambler, https://news.rambler.ru/world/55159523-v-gruzii-schitayut-chto-soobschenie-o-predotvraschenii-terakta-sootvetstvuet-interesam-rf, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[viii] “Macron Warns of Putin’s Threat Without Ukraine Security Guarantees”, Business Media, https://bm.ge/en/news/macron-warns-of-putins-threat-without-ukraine-security-guarantees, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[ix] “Abkhaziya Nazvala Otkaz SSHA ot Podpisaniya Dokumenta v Podderzhku Gruzii Pokazatelnym”, TASS, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/24837049, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[x] “Qartuli Produqtis Eqsporti Bulgaretshi 1748%-it Gaizarda, Sad da Ras Vyidit”, Commersant, https://commersant.ge/index.php/news/economic/qartuli-produqtis-eqsporti-bulgaretshi-1748-it-gaizarda-sad-da-ras-vyidit, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[xi] “Sakartveloshi Khorblis Importi 73,5%-it Gaizarda”, BPN, https://www.bpn.ge/article/142778-sakartveloshi-xorblis-importi-735-it-gaizarda/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[xii] “‘Sakartveloshi Shemosuli Tvirtebis Didi Natsili Evropashi Gaedineba Chveni Kvegana Ertgvari Khidis Rols Asrulebs’ – Iase Zautashvili”, BPN, https://www.bpn.ge/article/142773-sakartveloshi-shemosuli-tvirtebis-didi-nacili-evropashi-gaedineba-chveni-kveqana-ertgvari-xidis-rols-asrulebs-iase-zautashvili/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[xiii] “Ashsh Dolaris Opitsialuri Girebuleba 2,7051 Lari Gakhda”, Interpressnews, https://www.interpressnews.ge/ka/article/846856-ashsh-dolaris-opicialuri-girebuleba-27051-lari-gaxda/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[xiv] “Tsesko Archevnebshi Monatsile Partiebistvis da Amomrchevelta Sainitsiativo Jgufebistvis Merobis-kandidatebis Tsardgenis Tsesebs da Amastan Dakavshirebit Arsebul Siakhleebs Ganmartavs”, Fortuna, https://fortuna.ge/cesko-archevnebshi-monawile-partiebistvis-da-amomrchevelta-sainiciativo-jgufebistvis-merobis-kandidatebis-wardgenis-wesebs-da-amastan-dakavshirebit-arsebul-siakhleebs-ganmartavs/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[xv] “Index of Public Integrity: European Research Centre for Anti-Corruption and State-Building”, European Commission, https://composite-indicators.jrc.ec.europa.eu/explorer/indices/ipi/index-of-public-integrity, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
