14 Mayıs 2025 tarihinde Çin ve Kolombiya’nın Kuşak ve Yol Girişimi (KYG) kapsamında işbirliği planı imzaladığını duyurması, yalnızca iki ülke arasında ekonomik ilişkilerin derinleşmesinin değil, aynı zamanda Latin Amerika’da değişen jeopolitik dengelerin de bir yansımasıdır.[i] Bu adım hem Çin’in kıtadaki etkisinin kurumsallaştığını hem de Kolombiya gibi geleneksel olarak Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) yakın ülkelerin çok boyutlu dış politikaya yöneldiğini göstermektedir.
Kolombiya Dışişleri Bakanı Laura Sarabia’nın ifadeleri bu anlaşmanın önemini açıkça ortaya koymaktadır: “On yıllardır atılan en cesur adım.”[ii] Çin’le imzalanan bu belge, Kolombiya açısından hem ekonomik hem de stratejik anlamda geniş bir fırsatlar yelpazesi açmaktadır. Öncelikle KYG kapsamındaki projeler, altyapı yatırımları, ulaşım bağlantıları, liman ve demiryolu projeleri gibi somut fiziksel kalkınma alanlarında önemli kaynakları beraberinde getirebilir.
Kolombiya, Çin’in Latin Amerika’da büyük projelerle varlık gösterdiği Brezilya, Arjantin ve Şili gibi ülkelerle kıyaslandığında KYG’ye geç katıldığı söylenebilir. Ancak bu geç katılım, Çin’in bölgedeki stratejik açılımına geç değil, dikkatli hazırlanarak katılma tercihi olarak da yorumlanabilir. Çin’den gelecek doğrudan yabancı yatırımlar, tarım, madencilik, enerji ve dijital altyapı gibi alanlarda Kolombiya ekonomisine dinamizm katabilir. Özellikle Çin’in kaliteli tarım ürünleri ithalatı konusunda istekli olması, Kolombiyalı üreticiler için yeni pazarların açılmasını mümkün kılabilir.
Çin açısından Kolombiya’nın KYG’ye katılımı, Latin Amerika’daki stratejik genişlemenin bir parçasıdır. Çin’in bölgeyle artan ekonomik entegrasyonu, yalnızca ticaret değil, aynı zamanda norm üretme kapasitesi, teknoloji ihracı ve jeopolitik etki alanının genişlemesi anlamına gelmektedir. Kolombiya, Çin’in bölgedeki ikinci en büyük ticaret ortağı konumundadır ve son yıllarda Çin, Kolombiya’nın ithalatında ABD’yi geçmiştir.[iii] Bu durum, Pekin açısından “ticaret üzerinden nüfuz” stratejisinin başarılı bir örneği olarak okunabilir.
Çin’in Kolombiya’yla geliştirdiği ilişkiler sadece altyapı projeleri ve ticaretle sınırlı değil; aynı zamanda kültürel etkileşim, burs programları ve medya işbirlikleriyle de şekillenmektedir. Konfüçyüs Enstitüleri, Çin dilinin öğretilmesi ve Çin kültürünün tanıtılması yoluyla Kolombiya’daki genç kuşaklara hitap etmektedir. Bu tür yumuşak güç unsurları, Çin’in uzun vadeli stratejisinin bir parçası olarak bölgesel kamuoyunu etkileme kapasitesini artırmaktadır. Kolombiya’nın yükseköğrenim ve teknoloji alanında Çin’le işbirliğine açık olması, bu dönüşümü hızlandırabilir.
Kolombiya’nın bu adımı, özellikle Washington açısından kaygı verici olabilir. Kolombiya, uzun yıllar boyunca ABD’nin Latin Amerika’daki en yakın müttefiklerinden biri olmuş; “Plan Kolombiya”, askeri işbirliği ve uyuşturucuyla mücadele programları çerçevesinde Washington’dan yüklü yardımlar almıştır.[iv] Ancak son yıllarda Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro’nun çok taraflı dış politika yaklaşımı, ABD merkezli dış politika çizgisinden sapmalar göstermektedir.
Panama’nın Şubat 2025 tarihinde KYG’den çekilme kararının arkasında ABD’nin baskısının olduğu yönündeki iddialar dikkate alındığında, Washington’un Kolombiya’ya yönelik diplomatik baskı uygulaması muhtemeldir. Ancak doğrudan yaptırım yerine, daha dolaylı yollarla –örneğin ABD yatırım projelerini askıya alma, ticaret önceliklerini gözden geçirme, ya da finansal kurumlar aracılığıyla uyarılar gönderme gibi– araçlara başvurulması daha olası görünmektedir.
Özellikle ABD Kongresi içinde Çin’in Latin Amerika’daki etkisini “tehdit” olarak gören kesimler, Kolombiya’nın bu tercihini “ulusal güvenlik sorunu” olarak değerlendirebilir. Ancak Kolombiya’nın bu kararı ekonomik temelli olup bir ittifak değişimi değil, çok taraflı fırsat arayışı şeklinde sunulduğu için ABD’nin tepkisinin dozajı görece sınırlı kalabilir.
Petro Hükümeti’nin KYG’ye katılımı, ülkenin yalnızca Çin’e yönelmesi değil, genel dış politika çizgisinde çeşitlendirme stratejisinin bir uzantısıdır. ABD’yle olan güvenlik ve savunma işbirliklerini sürdüren Kolombiya, aynı zamanda Avrupa Birliği’yle (AB) çevresel dönüşüm ve insan hakları konularında da ilişkilerini derinleştirme çabasındadır. Bu çerçevede Çin’le kurulan ekonomik işbirliği, Kolombiya’nın küresel güçler arasında denge kurma arayışının bir yansımasıdır. Ancak bu denge politikasının sürdürülebilirliğinin, dış baskılar ve iç siyasi istikrarla doğrudan bağlantılı olacağı düşünülmektedir.
Kolombiya ile Çin arasındaki diplomatik ilişkiler 1980 yılında kurulmuş, ancak gerçek ivme son birkaç yılda kazanılmıştır.[v] Başkan Petro’nun Ekim 2023 tarihinde Pekin’e yaptığı resmi ziyaretle ilişkiler “stratejik ortaklık” düzeyine çıkarılmıştır. Bu gelişme, yalnızca ticari bağların değil, siyasi ve kültürel etkileşimlerin de yoğunlaştırılacağı anlamına gelmektedir.
Latin Amerika’da 20’den fazla ülke KYG’ye katılmıştır.[vi] Bu bağlamda Kolombiya’nın katılımı geç de olsa kıtanın genel eğilimiyle uyumludur. Ancak Petro yönetiminin bu katılımı “geri dönülmez bir açılım” olarak tanımlaması, bunun sadece geçici bir ekonomik işbirliği değil, daha uzun vadeli stratejik bir yönelimi temsil ettiğini düşündürmektedir.[vii]
Kolombiya’nın KYG’ye resmi olarak katılması, yalnızca iki ülke arasındaki ikili ilişkilerin güçlenmesi değil, aynı zamanda Latin Amerika’nın küresel güç dengelerinde giderek daha merkezi bir konuma gelmeye başladığının da açık bir göstergesidir. Kolombiya gibi tarihsel olarak ABD’ye yakınlığıyla bilinen bir ülkenin, Çin gibi yükselen bir güçle stratejik işbirliğine yönelmesi; bölgesel dış politika dinamiklerinde yaşanan dönüşümün sembolik ve pratik bir örneği olarak dikkat çekmektedir.
Bu adım, Petro yönetiminin dış politikada çeşitliliği esas alan yaklaşımını da gözler önüne sermektedir. ABD’yle güvenlik alanında ve AB’yle çevre ve insan hakları konularında işbirliğini sürdüren Kolombiya, Çin’le ise ekonomik ve altyapı temelli ortaklıklar kurmaktadır. Bu adımlar, Kolombiya’nın küresel sistemde çok kutuplu bir dış politika vizyonuna yöneldiğini göstermektedir. Bu vizyon, bir ittifak değişiminden ziyade bağımsız karar alma kapasitesini artırmayı hedefleyen, kalkınmacı ve fırsat odaklı bir yönelime işaret etmektedir.
Bu gelişmenin ABD açısından rahatsızlık yaratması ise kaçınılmazdır. Zira Washington, Pekin’in Latin Amerika’daki yükselişini hem ekonomik hem de stratejik bir meydan okuma olarak görmektedir. Ancak Kolombiya’nın ekonomik kalkınma arayışı ile jeopolitik baskı arasındaki bu dengeyi nasıl yöneteceği, önümüzdeki dönemde Petro Hükümeti’nin dış politika kapasitesini ve esnekliğini belirleyecektir. ABD’den doğrudan yaptırım gelmesi olası görünmese de diplomatik baskıların, kredi mekanizmalarındaki dolaylı uyarıların ve bölgesel işbirliklerinde yavaşlatıcı adımların gündeme gelmesi ihtimal dahilindedir.
Sonuç olarak Kolombiya’nın KYG’ye katılımı, sadece iki ülke arasındaki işbirliğini değil; aynı zamanda Latin Amerika’nın gelecekteki dış politika haritasının nasıl şekilleneceğine dair ipuçlarını da içermektedir. Geleneksel ittifakların tek başına yeterli olmadığı günümüzde, orta ölçekli ülkelerin kalkınma için alternatif arayışlara yönelmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Kolombiya’nın bu cesur tercihi, Latin Amerika’nın Çin’le ilişkilerinde yeni bir dönemin başladığını gösterdiği kadar küresel sistemdeki kutuplaşmanın da bölgeye yeni bir biçimde yansıdığını ortaya koymaktadır.
[i] “China, Colombia Sign Belt and Road Cooperation Pact”, Reuters, www.reuters.com/world/china-colombia-sign-belt-road-cooperation-pact-2025-05-14/, (Erişim tarihi: 18.05.2025)
[ii] Aynı yer.
[iii] Li, Hang. “China-Colombia Trade Hits Record of 48 Billion Yuan in First Four Months: Official Data”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202505/1334024.shtml, (Erişim Tarihi:18.05.2025).
[iv] “U.S. Global Leadership Coalition”, Plan Colombia. U.S. Global Leadership Coalition, 2017, https://www.usglc.org/media/2017/04/USGLC-Plan-Columbia.pdf, (Erişim Tarihi: 18.05.2025).
[v] “China-Colombia Economic Ties: A Growing Partnership in Latin America”, China Briefing, 2025, https://www.china-briefing.com/news/china-colombia-economic-ties-trade-investment, (Erişim Tarihi: 18.05.2025).
[vi] Nedopil, Christoph. “Countries of the Belt and Road Initiative (BRI)”, Green Finance & Development Center, https://greenfdc.org/countries-of-the-belt-and-road-initiative-bri, (Erişim Tarihi: 18.05.2025).
[vii] Sarabia, Laura. “Colombia’s Foreign Minister Laura Sarabia said on Wednesday that the decision to join China’s flagship overseas development project was the South American country’s ‘boldest step in decades”, Reuters, https://www.reuters.com/world/china-colombia-sign-belt-road-cooperation-pact-2025-05-14, (Erişim Tarihi: 18.05.2025).
