6 Temmuz 2025 tarihinde Surinam Parlamentosu, 71 yaşındaki doktor ve eski Meclis Başkanı Jennifer Geerlings-Simons’u ülkenin ilk kadın cumhurbaşkanı olarak seçmiştir.[1] Bu gelişme, sadece toplumsal cinsiyet eşitliği açısından değil, aynı zamanda ülkenin siyasi tarihinde yeni bir sayfa açılması bakımından da önem taşımaktadır. Simons’un liderliğinde ülke, TotalEnergies tarafından yürütülen büyük bir petrol ve doğalgaz projesiyle birlikte ekonomik bir dönüşüm sürecine girmeye hazırlanmaktadır. Ancak bu fırsatların yanı sıra Surinam’ı ciddi sınavların da beklediği görülmektedir.
Surinam, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde kadınların siyasi liderliğe ulaşmasında ciddi zorluklarla karşılaşmış bir ülkedir. Jennifer Simons’un seçilmesi, yalnızca kişisel bir başarıdan öte ülke demokrasisi açısından sembolik bir kırılma noktasıdır. Simons, mecliste yaptığı ilk konuşmasında “Bu makamı hizmet için devralıyorum. Bilgimi, gücümü ve içgörümü halkın zenginliğini tüm yurttaşlara ulaştırmak için kullanacağım” diyerek halkçı ve kapsayıcı bir yönetim anlayışı vadetmiştir.[2]
Simons, siyasi kariyerini Ulusal Demokratik Parti (UDP) çatısı altında sürdürmüştür. Bu parti, eski devlet başkanı ve siyasi figür Desi Bouterse tarafından kurulmuştur. Bouterse’nin 2023 yılında cezası onaylandıktan sonra firar etmesi ve 2024 yılının sonunda bilinmeyen yerde hayatını kaybetmesi, partinin geleceği açısından büyük bir soru işareti oluşturmuştur. Ancak Simons, Bouterse’nin mirasını daha demokratik ve meşru yollarla yeniden şekillendirme iradesi göstermiştir.
Surinam, uzun yıllardır ekonomik olarak zor bir süreçten geçmektedir. Ancak kıyı açıklarında bulunan zengin petrol rezervleri, ülkenin geleceğini ciddi biçimde değiştirebilecek potansiyele sahiptir. Özellikle Gran Morgu adlı petrol sahasının 2028 yılında üretime geçmesi beklenmektedir. Bu proje, Surinam’ı komşusu Guyana gibi bölgesel bir enerji devine dönüştürebilir. Guyana’nın 2024 yılındaki %43,6’lık büyüme oranı, Surinam için bir ön izleme niteliğindedir.[3]
Ancak bu kaynakların adil, şeffaf ve sürdürülebilir biçimde yönetilmesi gerekmektedir. Jennifer Simons’un “zenginliğimizi tüm halkımıza ulaştırmak” ifadesi umut verici olsa da geçmişte yaşanan yolsuzluklar ve kaynak yönetimi konusundaki eksiklikler göz önüne alındığında, bu sürecin dikkatle izlenmeye değer olduğu düşünülmektedir. Özellikle enerji gelirlerinin yalnızca seçkin bir kesimin değil, toplumun geneline refah getirecek biçimde dağıtılması için şimdiden kapsamlı politika çerçeveleri oluşturulması yerinde bir yaklaşım olacaktır.
Jennifer Simons’un başkanlığı, Surinam’ın yalnızca iç politikasında değil, bölgesel diplomasi alanında da yeni bir vizyon geliştirmesi beklentisini beraberinde getirmektedir. Ülkenin doğrudan komşuları olan Guyana, Fransız Guyanası ve Brezilya, hem ekonomik hem de jeopolitik açıdan stratejik aktörler konumundadır. Özellikle Guyana’yla petrol ve doğalgaz sahaları konusunda yaşanabilecek rekabetin diplomatik gerginliğe yol açmaması için yeni dönemde sınır ötesi enerji işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesi önem arz etmektedir. Ayrıca Brezilya’yla sürdürülebilir kalkınma, çevre koruma ve Amazon havzasındaki yasa dışı madenciliğe karşı işbirliği gibi alanlarda diyalogun derinleştirilmesi beklenmektedir. Jennifer Simons’un bu ülkelerle ilişkileri, yalnızca ekonomik değil aynı zamanda iklim ve insan hakları temelli dış politika gündemlerini de kapsayacak biçimde şekillendirmesi, Surinam’ın bölgesel profilini güçlendirebilir.
Mayıs 2025 tarihinde yapılan parlamento seçimleri, hiçbir partinin tek başına çoğunluk sağlayamaması nedeniyle siyasi bir açmaz doğurmuştur. UDP 18, iktidardaki Reform Partisi 17, diğer küçük partiler ise 16 sandalye elde etmiştir.[4] Bu tablo, koalisyon zorunluluğunu doğurmuş ve sonuçta altı partili bir anlaşmayla Simons’un başkan olması kararlaştırılmıştır. Dolayısıyla Simons’un görev süresi boyunca farklı ideolojik eğilimlere sahip koalisyon ortaklarıyla uyumlu çalışması, siyasi istikrarın sağlanması açısından belirleyici olacaktır.
Özellikle Gregory Rusland’ın başkan yardımcılığına atanması, bu dengenin kurulmasına yardımcı olabilir. Ancak bu tür koalisyonlar, çıkar çatışmalarına da açık olduğu için Simons’un kapsayıcı bir liderlik sergilemesi gerekecektir. Eski Başkan Santokhi’nin seçim sonrası yaptığı “sorumluluğu üstleniyorum” açıklaması da demokratik kültür açısından dikkate değer bir geçiş örneği olarak görülebilir.
Simons, konuşmasında genç nüfusa özel bir vurgu yapmıştır. Bu, stratejik bir adım zira Surinam’ın gençleri uzun süredir ekonomik fırsatlardan dışlanmış, yüksek işsizlik oranları ve eğitime erişim sorunlarıyla karşı karşıya kalmış durumdadır. Özellikle kırsal bölgelerde yaşayan gençlerin sosyal dışlanmışlığı, ülkenin kalkınma dinamiklerini olumsuz etkileyen bir unsur olarak öne çıkmaktadır.
Simons’un ayrıca yoksul ve korunmasız grupları önceleyen bir politika izleyeceğini açıklaması da 2020 yılı sonrası halkta biriken sosyoekonomik memnuniyetsizliği yatıştırma çabası olarak okunabilir. Ancak bu vaatlerin eyleme dönüşüp dönüşmeyeceği hem enerji gelirlerinin nasıl kullanılacağına hem de sosyal harcamaların önceliklendirilip önceliklendirilmediğine bağlı olacaktır.
Yeni dönemde Surinam’ın komşularıyla ilişkilerini yakından takip etmek dikkate değer olacaktır. Özellikle Guyana’yla olası enerji rekabeti ve Venezuela’dan gelen göçmenlerin durumu, Simons yönetiminin bölgesel politikasında belirleyici başlıklar arasında yerini alması beklenmektedir. Simons’un ekonomik çıkarlar kadar insani sorumlulukları da gözeten bir dış politika yürütmesi beklenmektedir.
Surinam’ın eski sömürge gücü olan Hollanda’yla ilişkileri, Jennifer Simons’un başkanlığı döneminde yeniden şekillenebilir. Bağımsızlıktan bu yana inişli çıkışlı bir seyir izleyen bu ilişkiler, özellikle kalkınma yardımları, borç yönetimi ve adalet işbirliği gibi başlıklar etrafında şekillenmektedir. Simons’un, geçmişte Hollanda’yla yaşanan siyasi gerilimleri geride bırakıp enerji yatırımları ve eğitim gibi alanlarda daha dengeli ve yapıcı bir diyalog kurması mümkündür. Özellikle demokratik geçişin istikrarla gerçekleşmesi, Avrupa Birliği’yle ilişkilerde de Surinam’a yeni diplomatik alanlar açabilir.
Jennifer Simons’un devlet başkanı seçilmesi, Surinam için hem sembolik hem de stratejik bir dönüm noktasıdır. Ülkenin enerji kaynaklarıyla kalkınma fırsatını yakalaması, aynı zamanda toplumsal eşitsizlikleri azaltacak bir politika vizyonuyla desteklenirse bu dönem Surinam’ın en parlak yıllarına dönüşebilir. Enerji gelirlerine bağımlılık, siyasi koalisyonların kırılganlığı ve eski dönemin gölgesinde kalma riski, Simons’un önündeki temel zorluklardır. Liderliğinin başarısı, yalnızca ekonomik göstergelere değil, aynı zamanda demokratik yönetim, yolsuzlukla mücadele ve sosyal kapsayıcılık konularındaki performansına da bağlı olacaktır. Bu bağlamda Simons’un yalnızca ilk kadın başkan olarak değil, aynı zamanda Surinam’ın dönüşüm lideri olarak anılıp anılmayacağı önümüzdeki birkaç yıl içinde netleşecektir
[1] Kuipers, Ank. “Suriname Parliament Elects Simons as First Female President.” Reuters, www.reuters.com/world/americas/suriname-parliament-elects-simons-first-female-president-2025-07-06/, (13.07.2025).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
