Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 27 Kasım 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, “Batı’nın Ukrayna’ya yardım etmekten başka çaresinin olmadığını belirtmiş ve NATO’ya katılma şartlarına Ukrayna’nın kendisini karar vereceğini” söylemiştir.[1] NATO’nun Ukrayna’ya verdiği destekle ilgili konuşan Stoltenberg, şu ifadeleri kullanmıştır:[2]
“Başka alternatifimiz yok. Putin’in kazanmasına izin vermek, Ukrayna için bir trajedidir ve bizim için tehlikelidir. Savaşta ilerleme, başarı veya toprak kazanımı olmamasına rağmen Ukrayna’yı desteklemeye devam etmemiz gerekiyor. Ne tür koşulları kabul etmeye istekli olduklarına karar vermek Ukrayna’nın görevidir. Ukrayna’yı desteklemek bizim sorumluluğumuzdur ve biz de tam olarak bunu yapıyoruz.”
ABD, Rusya’nın işgalinden bu yana Ukrayna’ya 40 milyar doların üzerinde güvenlik yardımı sağlamıştır. 20 Kasım 2023 tarihinde Kiev’i ziyaret eden ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Ukrayna’yı daha uzun süre destekleyeceklerini söylemiştir.[3] Fakat ABD’de radikal Cumhuriyetçiler, ABD’nin Ukrayna’ya yardımını eleştirmeye devam etmektedirler ve Demokrat Biden yönetimi, ABD Kongresi’nden Ukrayna’ya ek bütçe çıkartmakta zorlanmaktadır. Biden Hükümeti, Pentagon’un bütçesini kullanarak en azından 2024 yılındaki Başkanlık Seçimlerine kadar bu desteği sürdürmeye çalışmaktadır.
Bu süreçte Ukrayna’nın NATO’ya üyelik tartışmaları da devam etmektedir. Müttefikler Ukrayna’nın NATO’ya üye olacağı konusunda hemfikirdir. Ancak savaşın ortasında tam üyeliğin imkansız olduğu da bilinmektedir.[4] Bu yüzden mevcut şartlarda Ukrayna’yı Rusya’yla müzakerelere oturmaya ikna etmek de bir seçenek gibi durmaktadır. Ukrayna ise topraklarının tamamını geri kazanmadan Rusya’yla müzakere masasına oturmayı, kesin bir yenilgi olarak görmektedir.
Batı açısından Ukrayna’yı en kolay savunma yöntemi, onun Rusya’yla barış anlaşması imzalamasını sağlamak ve ardından onu NATO’ya kabul etmektir. ABD ve Almanya, Ukrayna’nın hızlı bir şekilde NATO üyeliğini destekleme konusunda isteksizliğini sürdürmektedir.[5] Buna göre Almanya ve ABD, siyasi güdümlü olmaktan ziyade şartlara dayalı bir süreç için baskı yapmaktadır.[6] Bu da Ukrayna’nın savaş bitse bile bir dizi askeri reforma ihtiyaç duyacağı anlamına gelmektedir.
Süreç konusundaki fikir ayrılıklarına rağmen “Ukrayna için Üyelik Eylem Planı”, 29 Kasım 2023 tarihinde imzalanmıştır. Bu, somut olarak Ukrayna’nın NATO üyeliği için yapması gereken reformlara yön vermektedir. Ancak ve ancak burada listelenen koşullar yerine getirildiğinde Ukrayna’nın üyeliği konusunda bir tartışma başlatılabilir. Bu yüzden mevcut durumda Ukrayna’nın NATO üyeliğini konuşmak siyasi bir tartışmadan öteye gitmeyecektir.
Savaşın sona ermesi ve Ukrayna’nın planda belirtilen tüm koşulları yerine getirmesi halinde NATO üyelerinin oybirliğiyle Ukrayna’yı kabul etmesi gerekecektir. Bunun da zorlu bir süreç olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla Ukrayna’nın NATO üyeliği, uzun yıllar alabilir. Burada dikkat çekici hususlardan biri de Almanya’nın BILD Gazetesi’nin 24 Kasım 2023 tarihli haberinde ortaya attığı iddiadır. Söz haberde, “ABD ve Almanya, silah tedarikini keserek Zelenski’yi müzakereye zorlamayı planlıyor” başlığı kullanılmıştır.[7] İddialara göre; iki ülke, bir yandan Ukrayna’ya tam destek verdiklerini açıklarken, diğer yandan kapalı kapılar ardında Ukrayna’yı mevcut cephe hatlarındaki savaşı dondurmak için Rusya’yla görüşmelere ikna etmek için planlar yapmaktadır.[8] Gelinen noktada hem ABD hem de Almanya, Ukrayna’nın karşı saldırısının başarısız olacağını ve bu stratejinin sürdürülebilir olmadığını düşünmeye başlamış olabilirler.
Almanya ve ABD, Rusya’ya yeterince ders verildiğini ve savaşın çıkmaza girdiği bir noktada masaya oturmanın daha makul bir seçenek olduğunu düşünüyor olabilir. Ukrayna’nın geleceği, NATO ülkelerinin ve özellikle ABD’nin askeri yardımlarına ciddi oranda bağımlıdır. ABD, gelinen noktada Ukrayna’daki bataklığın içine daha fazla sürüklendiğini fark etmeye başlamış olabilir. Bu noktada Ukrayna’yı Rusya’yla barışmaya ikna etmek, ABD açısından kolay bir çıkış yolu gibi görünmektedir. Böylelikle Ukrayna’nın NATO’ya üyelik süreci de başlatılabilir.
[1] “NATO Chief Says ‘No Alternative’ to Helping Ukraine Stop Putin”, Kyiv Post, https://www.kyivpost.com/post/24731, (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
[2] Aynı yer.
[3] “Pentagon Chief Tells Zelensky US Backs Ukraine For The ‘Long Haul’”, France 24, https://www.france24.com/en/live-news/20231120-pentagon-chief-tells-zelensky-us-backs-ukraine-for-the-long-haul, (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
[4] “Ukraine Will Join Nato After War, Stoltenberg Says; Estimates Of 1,000 Russian Daily Casualties ‘Plausible’, Says UK – As İt Happened”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/live/2023/nov/27/russia-ukraine-war-live-russians-scavenge-air-defence-from-kaliningrad-says-uk-mod?page=with%3Ablock-656479418f082789f67479b4, (Erişim Tarihi: 28.11.2023).
[5] “US, Germany Remain Reluctant To Support Quick Ukraine NATO Accession”, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/defence-and-security/news/us-germany-remain-reluctant-to-support-quick-ukraine-nato-accession/,(Erişim Tarihi: 28.11.2023).
[6] Aynı yer.
[7] “US and Germany ‘Plan To Force Zelenskyy To Negotiate’ Through Choking Off Arms Supplies – BILD”, Yahoo, https://news.yahoo.com/us-germany-plan-force-zelenskyy-170600495.html, (Erişim Tarihi: 25.11.2023).
[8] “Bild: US, Germany Quietly Seek To Prod Ukraine To Negotiate”, Kyiv Independent, https://kyivindependent.com/bild-us-germany-allegedly-seek-to-prod-ukraine-to-negotiate/,(Erişim Tarihi: 25.11.2023).
