Venezuela ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki ilişkiler, 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren kesintili bir gerilim çizgisi üzerinde şekillenmiştir. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, siyasi ideoloji farklılıkları, ekonomik yaptırımlar, enerji politikaları ve bölgesel güvenlik stratejileri nedeniyle sürekli inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. Bu gerilim hattı, özellikle 2000’li yılların başında Hugo Chávez’in başkanlık döneminde, ABD’nin bölgedeki enerji ve politik etkisini sınırlamaya yönelik politikalar geliştirmesiyle ivme kazanmıştır. Chávez dönemi boyunca ABD’nin Venezuela’ya yönelik yaptırımları, diplomatik baskıları ve rejim değişikliği söylemleri ilişkilerin yapısal olarak kırılganlaşmasına yol açmıştır.[i]
2025 yılı itibarıyla ABD-Venezuela ilişkileri daha önceki dönemlerde gözlemlenen gerginliğin ötesine geçerek sistematik ve çok boyutlu bir bozulma sürecine girmiştir. Bu süreçte ABD’nin Venezuela’yı “narkoterörizm” ile suçlayarak uluslararası güvenlik tehditleriyle ilişkilendirmesi, bölgesel askeri varlığını artırması ve kara, deniz ile hava operasyonlarıyla Karakas’ı doğrudan tehdit etmesi temel bir katalizör olmuştur.[ii] Trump yönetiminin 2025 sonbaharında Venezuela’ya yönelik kara operasyonu tehdidi ve ABD’nin bölgedeki askeri varlığını yoğunlaştırması, Karakas’ta derin bir güvenlik kaygısı yaratmıştır. Bu gelişmeler, Venezuela yönetiminin ABD’yi “devlet terörü destekçisi” olarak tanımlamasına ve sert bir retorik geliştirmesine yol açmıştır.[iii]
Venezuela’nın bu güvenlik kaygısı ve dış baskıya karşı geliştirdiği yanıt, ülke egemenliğini koruma ve ulusal güvenliği güvence altına alma çerçevesinde anlaşılabilir. Bu çerçevede, 27 Kasım 2025 tarihinde altı büyük uluslararası havayolunun uçuş izinleri iptal edilmiş, ABD ile ilişkili ticari ve sivil bağlantılar üzerinde güçlü bir izolasyon stratejisi hayata geçirilmiştir.[iv] Bu karar, Federal Havacılık İdaresi (FAA) tarafından verilen güvenlik uyarısı ve bölgedeki artan askeri hareketlilik nedeniyle havayolu şirketlerinin uçuşlarını askıya almaları sonrasında gelmiş, söz konusu şirketler için 48 saatlik bir ultimatom verilmiş ve sürenin dolmasıyla ruhsatlar iptal edilmiştir. Havayolu krizinin temelinde yatan, sadece operasyonel riskler değil, aynı zamanda ABD’ye yönelik diplomatik ve ekonomik mesajdır; bu durum Venezuela’nın sivil altyapı ve ekonomik aktörleri hedef alan hibrit bir karşı koyma stratejisi benimsediğini göstermektedir.[v]
ABD’nin Venezuela’ya yönelik yaptırımlarının artışı, diplomatik izolasyon çabaları ve askeri tehdit politikaları, Karakas tarafından müdahale ve dış baskı olarak algılanmış, buna karşılık Venezuelalı yetkililer sert egemenlik ve izolasyon politikaları geliştirmiştir. Bu durum, iki ülke arasındaki gerilimi yalnızca diplomatik ve askeri eksenle sınırlı kalmayıp ekonomik ve sosyal alanlara taşımıştır.
Ekonomik boyutta, uçuş iptalleri ve sivil altyapıya yönelik kısıtlamalar, ticaret, turizm, uluslararası yatırım ve diaspora bağlantıları üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratmaktadır. Havayolu şirketlerinin iptali, uluslararası ticaretin daralmasına, turizm sektöründe çöküşe ve diaspora ile iletişim kanallarının kısıtlanmasına neden olmaktadır. Bu durum, Karakas yönetiminin dışa bağımlılığı azaltma ve egemenlik vurgusunu güçlendirme stratejisinin bir parçası olarak anlaşılabilir, ancak aynı zamanda uzun vadede ekonomik kırılganlığı artıran bir risk faktörüdür.
Güvenlik ve diplomatik boyutlarda, ABD’nin Karayipler’deki askeri varlığı ve bölgesel operasyonları, Venezuela’nın egemenlik algısını doğrudan tehdit etmektedir. Bu tehdit algısı, yalnızca ulusal sınır güvenliği açısından değil; diplomatik ilişkiler, bölgesel istikrar ve uluslararası hukuk çerçevesinde de yeni tartışmaları gündeme getirmektedir. Venezuela’nın radikal önlemleri, hava sahası egemenliği ve sivil altyapıya müdahale hakkını temel almasına rağmen, uluslararası havacılık, ticaret ve transit taşımacılık normlarıyla çelişmektedir. Bu durum, iki ülke ilişkilerinde diplomatik izolasyon ve ekonomik marjinalleşmenin uzun vadeli sonuçlarını daha da görünür kılmaktadır.
Siyasi ve stratejik açıdan bakıldığında, 2025 sonbaharında yaşanan kriz, klasik diplomasi ve yaptırım araçlarının yerini, sivil altyapı ve ekonomik aktörleri hedef alan hibrit çatışma stratejilerinin aldığını göstermektedir.[vi] Karakas’ın bu stratejisi, hem ABD’ye karşı bir mesaj hem de iç politikada egemenlik ve güvenlik vurgusunun güçlendirilmesi amacını taşımaktadır. Aynı zamanda, bölgesel güvenlik dengeleri ve Latin Amerika’daki diplomatik istikrar üzerinde de derin etkiler yaratmaktadır.
Sonuç olarak 2025 sonbaharında yaşananlar, ABD-Venezuela ilişkilerinde yalnızca bir sivil havacılık krizi veya ekonomik gerilim değil; diplomatik, ekonomik ve güvenlik eksenli çok boyutlu bir bozulmanın somut göstergesidir. Bu gelişmeler, literatürde devletlerarası çatışmalarda sivil altyapının stratejik bir araç olarak kullanılabileceğine dair yeni ve güncel bir örnek sunmaktadır. İlişkilerin geleceği, bu çok boyutlu gerilimlerin yönetilmesine ve bölgesel aktörlerin tutumlarına bağlı olarak şekillenecektir.
[i] “Timeline: 26 years of fraught US-Venezuela relations”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2025/11/25/timeline-26-years-of-fraught-us-venezuela-relations, (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
[ii] “Trump Escalates Pressure on Venezuela, but Endgame Is Unclear”, The New York Times, https://www.nytimes.com/2025/11/14/us/politics/trump-pressure-venezuela.html, (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
[iii] “Venezuela bans six international airlines as tensions with US escalate”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2025/nov/27/venezuela-bans-six-leading-airlines-as-tensions-with-us-escalate (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
[iv] “Venezuela withdraws operating permits for six airlines after ultimatum over suspended flights”, Euronews, https://www.euronews.com/travel/2025/11/27/venezuela-withdraws-operating-permits-for-six-airlines-after-ultimatum-over-suspended-flig, (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
[v] “Venezuela suspends flight rights for six foreign airlines amid US tensions”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2025/11/27/venezuela-suspends-flight-rights-for-six-foreign-airlines-amid-us-tensions, (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
[vi] “Trump: US to ‘soon’ take action against Venezuela ‘by land’”, Deutsche Welle, https://www.dw.com/en/trump-us-to-soon-take-action-against-venezuela-by-land/a-74933223, (Erişim Tarihi: 28.11.2025).
