Tarih:

Paylaş:

Orta Asya-Japonya Diyaloğu: Ortaklık için Yeni Perspektifler

Benzer İçerikler

Bu yazı şu dillerde de mevcuttur: English Русский

24 Aralık 2022 tarihinde “Orta Asya+Japonya Diyalogu” 9. Dışişleri Bakanları Toplantısı düzenlenecektir. Toplantı sırasında tarafların ortak işbirliği ve Orta Asya bölgesinin sürdürülebilir kalkınması konularının ele alacağı açıklanmıştır. Ayrıca gündemde Ukrayna ve Afganistan’daki durum da dahil olmak üzere uluslararası sorunlar yer alacaktır. 15 Aralık 2022 tarihinde Japonya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan duyuruya göre; toplantıya Japonya Dışişleri Bakanı Yoshimasa Hayashi ve Orta Asyalı mevkidaşları katılacaktır.[1] Bu etkinliğin karşılıklı ilgi duyulan tüm alanlarda somut bir ortaklığa giden yolu çizmesi beklenmektedir.

“Orta Asya+Japonya Diyalogu”, bölgedeki ortak sorunların çözümüne yönelik bu tür bir işbirliğinin Orta Asya’nın istikrarı ve kalkınması için elzem olduğunu düşünen Japonya tarafından bölgesel işbirliğini teşvik etmek amacıyla 2004 yılında kurulmuştur. Orta Asya ülkelerinin bağımsızlıklarından bu yana geçen otuz yıldaki gelişimlerini dikkate alan Japonya; hukukun üstünlüğüne dayanan, uluslararası düzeni koruyup güçlendiren ve sürdürülebilir kalkınmayı uygulayan, özgür ve açık bir Orta Asya için işbirliğini genişletmeye çalışmaktadır.

Bu diyalog kapsamında günümüze kadar 8 dışişleri bakanları toplantısı, 15 üst düzey yetkili toplantısı, 11 entelektüel diyalog (Tokyo Diyalogu), 7 uzmanlar toplantısı ve 2 iş diyaloğu gerçekleştirilmiştir.[2] Japonya’nın Orta Asya’daki angajmanı hem altyapı hem de insani kalkınma projelerine yardımcı olmayı amaçlayan ‘insani güvenlik’ konseptiyle şekillenmektedir.

Japonya, özellikle de son zamanlarda Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmeye odaklanmıştır. 2022 yılının Kasım ayında Tokyo’da Japonya-Orta Asya Dostluğu Parlamento Üyeleri Derneği kurulmuştur. Başkanlığını Japonya’da iktidarda bulunan Liberal Demokrat Parti Başkan Yardımcısı ve Eski Başbakan Taro Aso yürütmektedir.[3] Hatırlanacağı üzere, 11 Ağustos 2020 tarihinde “Orta Asya+Japonya Diyalogu” Dışişleri Bakanları olağanüstü Toplantısı bir video konferans şeklinde gerçekleştirilmiştir. 24 Aralık 2022 tarihinde de Tokyo, “Orta Asya+Japonya Diyalogu” 9. Dışişleri Bakanları Toplantısı’na ev sahipliği yapacaktır.[4]

Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan Dışişleri Bakanlarının katılacağı toplantıda Japonya Dışişleri Bakanı Hayashi’nin Orta Asya ülkelerinden gelen mevkidaşlarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirmesi ve diğer konuların yanı sıra ikili ilişkilerin güçlendirilmesi konusunda da görüş alışverişinde bulunması beklenmektedir. Söz konusu toplantı sayesinde diplomatik ilişkilerin kurulmasının 30. yıldönümünde karşılıklı çıkarları önceleyen ve dayanışma duygusu üzerinden şekillenen ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Tokyo’nun bölgeye olan ilgisini, Çin’in artan etkisini dengeleme arzusu ya da Japon yetkililerin ülke ekonomisi için yeni fırsatlar aramaya yönelik bağımsız politikası üzerinden açıklamak mümkündür. Ayrıca Tokyo’nun Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olma yolunda öncelikle bölge ülkelerinin desteğine güvendiğini öne sürmek mümkündür. Bölge devletleri de Japonya’yı jeopolitik bağlardan arınmış, alternatif bir mali ve teknolojik destek kaynağı olarak görmektedir.

“Orta Asya+Japonya” ya da “5+1” formatı, ilişkilerin geliştirilmesinde umut verici alanlara ilişkin mutabakata varılması temel ana platform haline gelmiş ve bu alanlar beş sütun etrafında inşa edilmiştir. Bunlar: siyasi diyalog, bölgesel işbirliği, iş dünyasının teşviki, entelektüel diyalog ve kültürel değişimlerdir.[5]

Bununla birlikte Japonya’nın bölgedeki en önemli avantajlarından biri, ekonomi diplomasisi ve olumlu imajıdır. Tokyo, sınır sorunları gibi tipik süper güç meseleleri yaşamadığı ve politikalarını dayatma olasılığı düşük olduğu için bölgede daha büyük başarılar elde etme fırsatına sahiptir. Zira bölge devletlerini rahatsız etmeyecek bir dış politika konseptine sahiptir.

Sonuç olarak, Japonya’nın son yıllarda Orta Asya’daki fırsat ve kısıtlamaları değerlendirirken daha pragmatik ve dengeli bir yaklaşım benimseyerek ekonomik ve insani bağlara odaklandığını gözlemlemek mümkündür. 2 Aralık 2022 tarihinde Tokyo, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) tarafından düzenlenen 2022 Orta Asya Yatırım Forumu’na ev sahipliği yapmıştır.[6] Forum; Orta Asya, Moğolistan ve Japonya’dan hükümet temsilcileri, uluslararası uzmanlar, sektör uzmanları ve EBRD temsilcilerinin yanı sıra Japon iş dünyasını bir araya getirmiştir. Forumda yeşil enerji, altyapı geliştirme, ulaşım ve lojistik koridorlarının bütünlüğünün sağlanması gibi konularda tartışmalar yapılmıştır. Halihazırda Japonya, Orta Asya pazarının önde gelen yatırımcılarından biridir. Bu yatırımların hacminin daha da artacağını öngörmek mümkündür.


[1] The 9th Foreign Ministers’ Meeting of the “Central Asia plus Japan” Dialogue, Japonya Dışişleri Bakanlığı Resmi Sayfası, https://www.mofa.go.jp/press/release/press4e_003190.html, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

[2] Главы МИД Японии и стран Центральной Азии встретятся на следующей неделе, News Central Asia, https://www.newscentralasia.net/2022/12/15/glavy-mid-yaponii-i-stran-tsentralnoy-azii-vstretyatsya-na-sleduyushchey-nedele/, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

[3] Встреча глав МИД Японии и стран Центральной Азии пройдет в Токио 24 декабря, Tass, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/16596695, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

[4] Central Asia Investment Forum 2022, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Resmi Sayfası, https://www.ebrd.com/news/events/central-asia-investment-forum-2022.html, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

[5] Joint Statement “Central Asia + Japan” Dialogue/Foreign Ministers’ Meeting —Relations between Japan and Central Asia as They Enter a New Era—, Japonya Dışişleri Bakanlığı Resmi Sayfası, https://www.mofa.go.jp/region/europe/dialogue/joint0408.pdf, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

[6] Центральная Азия и Япония устойчиво развивают торгово-экономические отношения, World News, https://dknews.kz/ru/ekonomika/263478-centralnaya-aziya-i-yaponiya-ustoychivo-razvivayut, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).

Aidana BAKTYBEK KYZY
Aidana BAKTYBEK KYZY
Aidana BAKTYBEK KYZY, 1999 yılında Bişkek'te doğmuştur. BAKTYBEK KYZY, 2022yılında Sakarya Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun olmuştur. Halihazırda yüksek lisans eğitimini Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde devam ettirmektedir.