Atina ile Pekin arasındaki diplomatik ilişkilerin kurulmasının 50. yıldönümünde, iki ülke arasındaki ilişkiler hızla ilerlemektedir. Yunanistan, coğrafi ve jeopolitik konumu nedeniyle Çin’in Kuşak-Yol Projesi’nde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Yunanistan, Çin’in söz konusu projesine imza atan ilk Avrupa Birliği (AB) üyesi olarak ad önem arz etmektedir.[1] Tüm bunlar, Atina ile Pekin arasındaki ilişkilerin sağlam temellere dayandığını göstermektedir.
3 Ağustos 2022 tarihinde, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Kamboçya’nın başkenti Phnom Penh’de düzenlenen 55. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) Dışişleri Bakanları Toplantısı’nın oturum aralarında bir araya gelmiştir. Bu görüşmede iki mevkidaş, tüm devletlerin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı gösterilmesi çağrısında bulunmuştur.[2]
Söz konusu görüşmede gündeme gelen konulardan biri de iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğinin arttırılması olmuştur. Çin Dışişleri Bakanı, Pekin’in ulaşım, enerji, finans ve dijital ekonomi alanlarında Atina’yla işbirliğini genişletmeye ve Kuşak-Yol Projesi kapsamında amiral gemisi projelerini teşvik etmeye istekli olduğunu söylemiştir.
Dendias ise Yunanistan ile Çin’in egemenlik ve toprak bütünlüğünü savunma ve uluslararası düzeni koruma konusunda ortak bir dil paylaştıklarını belirterek, Atina’nın “Tek Çin” politikasını sıkı bir şekilde desteklemeye devam edeceğine dikkat çekmiştir.[3] YaniYunanistan Dışişleri Bakanı Dendias, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’a ziyareti nedeniyle ABD ile Çin arasındaki gerginliğin üst seviyeye çıktığı bir dönemde Atina’nın “Tek Çin İlkesi”ne olan sıkı desteğini dile getirmiştir.
Dolayısıyla, Yunanistan’ın bu sorun karşısında ABD’den ziyade Çin’in yanında yer alan bir tutum sergilediği söylenebilir. Bu durum, Atina ve Pekin’i ilişkileri geliştirmeye teşvik etmektedir. Ayrıca Çin’in Yunanistan’da gerçekleştirdiği yatırımlar, Atina’yı Tayvan Sorunu karşısında Pekin’e daha yakın bir politika izlemeye itmektedir. 2021 yılında, iki ülke arasındaki dış ticaret hacminin bir önceki yıla oranla %55,6 artışla 12,1 milyar doların üzerine çıkması, ekonomik alanda artan işbirliğini göstermesi bakımından oldukça önemlidir.[4]
Çin ile Yunanistan arasındaki ilişkilerin temel yapıtaşını iktisadi ilişkiler oluştursa da Çin’in 2016 yılında Atina yakınlarındaki Pire Limanı’nı satın almasıyla ilişkiler, bir bakıma stratejik ortaklığa dönüşmüştür. Zira Çin açısından Pire Limanı, Avrupa’ya açılan bir kapı niteliği taşımaktadır. Ayrıca liman, Pekin’in Kuşak-Yol Projesi açısından da oldukça stratejik öneme sahiptir. ABD’nin söz konusu girişimi Çin’in küresel üstünlüğe ulaşmak için kullandığı jeopolitik bir araç olarak algılamasına rağmen bu konuda sessiz kalması ise düşündürücüdür. Bunun nedeni, ABD’de etkili olan Yunan lobisinin faaliyetlerinde aranabilir. Ayrıca son yıllarda Washington yönetiminin Türkiye’ye karşı olumsuz bir tavır takınması da Yunanistan’ın faaliyetlerini gölgelemektedir.
Çin’in Pire Limanı’nı satın alması örneğinden yola çıkılarak, Yunanistan topraklarında ilerleyen zamanlarda limanlar üzerinden stratejik bir mücadelenin yaşanması olası görünmektedir. Çin’in bahsi geçen limana sahip olmasına karşılık olarak Rusya, Selanik Limanı’nı ve ABD de Dedeağaç Limanı’nı satın almıştır. Çin ve Rusya’nın Yunan limanlarından ekonomik kazanç sağlama amacında oldukları gözlemlenirken; ABD’nin hedefinin ise askerî alanda olduğu görülmektedir. Washington yönetimi, söz konusu liman sayesinde hem Rusya’yı çevrelemekte hem de Çin’in Kuşak-Yol Projesi çerçevesinde önemli bir güzergâh olan Yunanistan’da yığınak yaparak Pire Limanı’na büyük yatırımlarda bulunan Pekin yönetimini engellemeye çalışmaktadır. Yunanistan’ın sınırlı gücü göz önünde bulundurulduğunda, bu üç ülkeyi nasıl dengeleyebileceği bir soru işareti olarak gündeme gelmektedir.
Öte yandan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi olan Yunanistan’ın toprakları ABD, Çin ve Rusya arasındaki nüfuz mücadelesinin bir odağı durumuna gelmektedir. Bu denklemde en zayıf tarafın Rusya olduğu söylenebilir. Zira Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya yönelik bir işgal harekâtı başlatması, Moskova’nın özellikle Batı coğrafyasında yalnızlaşmasına neden olmuştur. Rusya, kısa bir süre önce de Yunanistan’ı dost olmayan ülkeler listesine eklemiştir.[5] Bu bağlamda Yunanistan üzerindeki asıl etki alanı mücadelesinin Pekin ve Washington arasında olacağını söylemek yanlış olmayacaktır.
Hem AB hem de NATO üyesi olan Yunanistan, bu iki örgüte üye olup da Çin’le bu kadar yakın ilişkiler sürdüren yegâne devlet olarak ön plana çıkmaktadır. Ancak Yunanistan’ın bu denge politikasını sürdürmesi, bir bakıma Çin ile ABD arasındaki ilişkilerin nasıl gelişeceğine bağlıdır. Bu bağlamda Yunanistan’ın Çin’le ilişkileri, ABD ile Çin arasındaki ayrışmanın ilerlemesine göre şekillenebilir. Ayrışmanın şiddetlenmesi durumunda, Yunanistan’daki Çin nüfuzunun ABD tarafından yüksek bir sesle gündeme getirilebilme ihtimali bulunmaktadır. Dolayısıyla ABD, Yunanistan’ı taraf seçmeye zorlayan bir politika izleyebilir.
Sonuç olarak, Dendias ve Wang Yi’nin ASEAN Toplantısı çerçevesindeki görüşmeleri, Atina ile Pekin’in birbirlerinin toprak bütünlüklerine ve ulusal egemenliklerine olan bağlılıklarını vurgulamaları bakımından önemli bir görüşme olmuştur. Ayrıca iki bakan, hâlihazırda gelişmekte olan ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi konusunda da anlaşmaya varmışlardır. Söz konusu görüşmenin en önemli ayrıntısı, Atina’nın “Tek Çin İlkesi”ne olan desteğini yineleyerek Pekin’in yanında yer almasıdır.
Pekin açısından Yunanistan ile ilişkiler oldukça önemlidir. Bu ilişkilerin ekonomik yanı olduğu kadar, stratejik boyutu da vardır. Çünkü Çin’in Yunanistan’da sahip olduğu Pire Limanı, Avrupa bağlantısını sağlayan bir köprü olma niteliğine sahiptir. Dahası Çin, Yunanistan vasıtasıyla Doğu Akdeniz’de faaliyet göstermeye başlamıştır. İki ülke arasındaki ilişkilere üçüncü bir tarafın müdahalede bulunmaması durumunda -ki mevcut konjonktüre göre bu pek olası görünmemektedir- ilişkilerin hızla artan bir ivmede gelişmeye devam edeceği söylenebilir.
[1]“Ancient Civilizations, Modern Friends: 50 Years of Greece-China Relations”, China Global Television Network CGTN, https://newseu.cgtn.com/news/2022-05-28/Ancient-civilizations-modern-friends-50-years-of-Greece-China-bonds-1anVNHWMJRS/index.html, (Erişim Tarihi: 08.08.2022).
[2]“Dendias Meets China Counterpart on Sidelines of ASEAN Gathering”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1190473/dendias-meets-china-counterpart-on-sidelines-of-asean-meeting/, (Erişim Tarihi: 07.08.2022).
[3]“China, Greece Vow to Expand Bilateral Economic Cooperation”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202208/1272163.shtml , (Erişim Tarihi: 07.08.2022).
[4] Aynı Yer.
[5]“Russia adds Greece, Denmark, Slovakia, Slovenia, Croatia to Its Unfriendly Countries List”, TASS Russian News Agency, https://tass.com/politics/1483331 , (Erişim Tarihi: 08.08.2022).
