ANKASAM Stratejik Araştırmalar Merkezi Avrasya Danışmanı Prof. Dr. Giray Saynur Derman 04.03.2019 tarihinde Bengütürk TV’de yayınlanan “Haftaya Bakış” programında “Dış Politikadaki Son Gelişmeler “ kapsamında İran özelinde değerlendirmelerde bulundu.
Bu bağlamda Derman, Astana süreci ve Soçi Zirvesi’ni de göz önünde bulundurarak Rusya, Türkiye ve İran’ın politikalarının Suriye’nin geleceğinde önemli bir rol oynayacağını belirtti. Beşar Esad’ın İran ziyaretinin çok büyük yankılar uyandırdığını söyleyen Derman, bu bölgede İran yönetimi ve Esad rejimi arasında oluşabilecek bir iş birliğine İsrail ve Amerika’nın karşı çıkacağını ifade etti. Ayrıca bu görüşmeyle eş zamanlı olarak gerçekleşen Netanyahu’nun Moskova ziyaretinin ve burada Putin’le görüşmesinin de bunun bir yansıması olduğunu sözlerine ekledi.
Rusya cephesinden Putin-Netanyahu görüşmesindeki amacın ticaret, ekonomi, uluslararası alanda iş birliği olduğu açıklamasının yapıldığını, görüşmenin politik kaygılar gütmediğinin söylendiğini belirtti. Buna karşın arka planda bir gizli anlaşma olabileceği söylemlerine de yer verdi. Bunun yanında Derman; “Putin bu görüşmede her ne kadar bunu doğrudan dile getirmemiş olsa da İran’ın bölgeden çekilmesi konusu gündemdeydi.” sözlerine yer verdi. Ayrıca Derman; “Rusya’nın en son Netanyahu ile olan anlaşmasında İran’ın bölge dışı bırakılması bütün işleri değiştirecektir. Yani olay iyice üç bilinmeyenli denkleme dönüştü.” ifadelerinde bulundu.
Derman, Rusya’nın şimdiye kadar bölgede birtakım önlemler aldığını ve bu bağlamda Suriye’de kurduğu üsler sayesinde Esad rejimine çok da ihtiyacı kalmadığını söyledi. Tüm amacı İran’ın Suriye’deki etkisini kırmak olan İsrail’in, Rusya’nın bölgedeki etkin konumu nedeniyle Rusya’yla görüşmekte olduğunun altını çizdi.
İran’ın kuzeyinin Güney Azerbaycan olduğunu ve burada 40 milyon Azeri Türkü’nün yaşadığına da değinen Derman, bunu kimsenin dile getirmediğinden yakındı. SSCB’nin dağılmasından sonra Rusya’nın bu dönemdeki tavrının çok önemli olduğundan bahseden Derman, bu dönemde Rusya’nın Ermenistan’ın yanında yer aldığını ve aynı zamanda İran’ın desteğini aldığını sözlerine ekledi. Ayrıca Rusya’nın, Güney Azerbaycan ile Kuzey Azerbaycan’ın birleşmesini kesinlikle istemediğini vurguladı. Derman; “Ortadoğu’da oynanan bütün oyunlar kan ve petrol üzerinedir.” diyerek açıklamalarına son verdi.