Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik başlattığı operasyon devam ederken; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 9 Mayıs Zafer Bayramı kutlamalarında yaptığı konuşmada, “Tıpkı İkinci Dünya Savaşı’nda olduğu gibi bugün de Donbas’ta Rus halkı ve Rusya’nın güvenliği için savaşıyoruz.” dedi. Savaşın birinci aşamasında Kiev’i ana hedef olarak gören Rus Ordusu, savaşın ikinci aşamasında yönünü ülkenin güneyine ve doğusuna çevirdi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski, şiddetli çatışmaların yaşandığı bölgelerden biri olan Harkov’da Rus kuvvetlerinin püskürtüldüğünü duyurdu. Öte yandan Zelenski, Rusya’nın hala Donbas bölgesinde zafer elde etmeye çalışmasını “çılgınlık” olarak nitelendirdi.Ukrayna Askeri İstihbarat Başkanı Tümgeneral Kyrylo Budanov ise savaşın 2022 yılının sonunda biteceğini öne sürdü.
Savaştaki mevcut durumu Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi’ne (ANKASAM) değerlendiren uzmanlar, Rusya’nın ülkenin güneyinde ve Donbas’ta kontrolü ele geçirme konusunda istekli olduğunu belirttiler.
Rusya, Ukrayna’yı bir kara devletine dönüştürmeyi amaçlıyor.
Ukrayna’da devam eden savaşta çatışmaların ülkenin doğusunda ve güneyinde yoğunlaştığını vurgulayan ANKASAM Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Doğacan Başaran, Rusya’nın Herson başta olmak üzere kontrol ettiği bölgelerde referandum düzenleyebileceğini öne sürdü.
Başaran, “Rusya’nın kontrol ettiği bölgelerde düzenlenecek referandumlar vesilesiyle bağımsızlık ya da Rusya’ya bağlanma kararları alınabilir. Bu süreçte Moskova’nın amacının fiilen kontrol ettiği şehirler üzerinden özelde Ukrayna’yla ve genelde ise Batı’yla arasında bir tampon bölge oluşturmak olduğu anlaşılıyor. Rusya açısından tampon bölge oluşturma çabalarının nihai hedefinin ise Odessa olacağı öngörülebilir. Dolayısıyla Rusya, Ukrayna’yı bir kara devletine dönüştürmek istemektedir. Yani Kremlin, Ukrayna’nın Karadeniz’e çıkışını engellemeye çalışmaktadır. Bu da Rusya’nın Karadeniz’deki nüfuzunu pekiştirmesi anlamına gelecektir.” dedi.
Rusya, kısa süre içerisinde Ukrayna’nın güneyinde kontrolü ele geçirebilir.
Rusya’nın Ukrayna’nın işgalinde yetersiz askeri araçlar kullandığına dikkat çeken Polonya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (PISM) Uluslararası Güvenlik Analisti Filip Bryjka, “Rusya, Ukrayna Ordusu’nun muharebe yetenekleri ve savaşma kararlılığı karşısında, siyasi liderlik ve istihbarat alanında ciddi başarısızlıklar gösterdi. Rusya, bilhassa savaşın getirdiği yüksek maliyet ve kuzeyde yaşadığı başarısızlıklar nedeniyle askeri hedeflerini geçici olarak azaltarak gözünü Donbas’a ve ülkenin güneyine çevirdi.” dedi.
Ukrayna’nın güçlü bir direniş gösterdiğini ve ülkenin Severodonetsk, Popasna ve Rubizhne şehirlerinde şiddetli çatışmaların yaşandığını belirten Bryjka, söz konusu bölgelerin kontrolünün birkaç gün içerisinde Rusya’nın eline geçebileceğini öne sürüdü. Bryjka, “Rusya, Donbas’ta tam kontrolü sağladığında ya ‘Donbas Halk Cumhuriyeti’ gibi bir yarı devlet ya da 2014 yılında Kırım’da olduğu gibi işgal altındaki bölgelerin yasadışı bir şekilde Rusya’ya dahil edilmesi hamlelerinde bulunabilir. Öte yandan Rusya, Ukrayna’nın büyük bir direniş gösterdiği Harkov-İzyum ekseninde de durumu kontrol etmeye çalışacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Batı, savaşa doğrudan katılmasa da Ukrayna’nın arkasında duruyor.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda son iki aylık süreçte önemli gelişmeler yaşandığının altını çizen Saint Andrews Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Filippo Costa Buranelli, Ukrayna’da tam ölçekli bir savaşın engellendiğini ve bunun önemli bir gelişme olduğunu belirtti. Buranelli, “Zelenski, uluslararası arenada savaşa ilişkin yürüttüğü politikada kısmen başarılı oldu. Batı, savaşa doğrudan katılmasa da Ukrayna’nın arkasında duruyor ve siyasi, askeri ve mali desteğini sürdürüyor.” yorumunu yaptı.
Ukrayna’daki savaşın uzamasının küresel ekonomi için olumsuz etkiler doğurduğunu söyleyen Buranelli, “Uluslararası toplum, Ukrayna’nın işgalini kınasa da birçok devlet, yaptırımların yıkıcı etkilerine karşı çıkıyor. Bu, küresel yönetişim ve çatışma çözümüne yönelik birleşik yaklaşım geliştirebilme noktasında ciddi sorunlar yaratmaktadır.” dedi.
Batı’nın Doğu Asya’daki en yakın müttefikleri olan Güney Kore ve Japonya’nın Ukrayna’yı desteklediğini ve bu ülkelerin kararlı bir yaklaşım içinde olduğunu ifade eden Buranelli, “Batı’yı tek tip, kusursuz bir aktör olarak nitelendirmemeliyiz. Bunun yerine Batı’daki bazı diplomatik ve retorik nüansları hesaba katmalıyız. Savaşan taraflarla nasıl ilişki kurulacağından Rusya’nın tam anlamıyla köşeye sıkıştırılmasına kadar farklı yaklaşımlar ve öneriler var. Bu noktada uluslararası hukukun ve uluslararası toplumun temel normlarının ihlaline karşı askeri desteğe ve istihbarat desteğine ihtiyaç duyulurken; Batı, Rusya’yı masaya getirmenin bir yolunu bulmaya ve jeopolitik taleplere uygun çözümler geliştirmeye yönelik çabalarını da sürdürüyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya’nın Ukrayna’nın güneyinde yeniden toparlanma hedefi var.
Rusya’nın Ukrayna’daki savaşta ikinci bir aşamaya geçtiğini belirten Emekli Kurmay Albay Dr. Cüneyt Küsmez, Moskova’nın Kiev, Harkov ve Çernigiv’de çok fazla zayiat verdiğini ifade etti. Küsmez, “Birliklerin komuta yapılarındaki bozukluklar ve birbirleri arasındaki irtibatsızlıklar, meskûn mahal etrafındaki yanlış konumlanmalar, şehir içerisindeki araçların müstakil olarak ilerlememeleri ve emniyet tedbirlerine riayet etmemeleri gibi nedenlerden ötürü savaşın birinci safhasının Rusya açısından başarısızlıkla sonuçlandığı ortadadır.” dedi.
Rusya’nın kuvvetlerini Donbas’a çektiğini belirten Küsmez, “Donbas’ta kuvvetin yeniden tertiplenmesiyle, kuzey tamamen boşta kaldı. Rus güçleri, İzyum bölgesinden Donbas’ı Batı hattından kuşatmak istedi. Güneyde zaten kısmi bir başarısızlığa uğramıştı. Özellikle Mariupol’de ve Herson bölgesinde sıkıntı yaşadılar. Görüyoruz ki Mariopol’de de tam bir üstünlük sağlayabilmiş değiller. Bu nedenle Rusya, kuvvetlerini doğu tarafında; yani Donbas bölgesinde toparlayıp orada nihai bir sonuç elde etmek istiyor.” açıklamasını yaptı.
Savaştaki güncel durumu değerlendiren Küsmez, “İçinde bulunduğumuz süre zarfında özellikle Luhansk’ın kuzeyinde Rus kuvvetlerinin çok küçük kazanımları var. Şehrin belli kısımlarına girilmiş olmasına rağmen tamamen kontrol sağlanamamış gözüküyor. Rusya’nın güney kısmında Zaporijya’da yeniden bir toparlanma niyeti var.” dedi. Ayrıca Küsmez, Zelenski’nin savaşta inisiyatifi ele geçirdiğini ve bu yüzden de Rusya’nın taleplerini kabul etmediğini söyledi.
Donbas’ta Kırım’a benzer bir durum yaşanabilir.
Moskova yönetiminin yanlış hesap yaptığını iddia eden Emekli Büyükelçi Hüseyin Diriöz, “Rusya, Soğuk Savaş’tan ekonomik olarak zayıf çıkmıştı. Komünist ekonomiden piyasa ekonomisine sancılı bir giriş yapmıştı. Dış politikada da sıkıntılı bir süreç yaşamıştı. Dolayısıyla Rusya, Ukrayna’daki savaşla Soğuk Savaş sonrasında yaşadıklarını toparlamak istiyor.” dedi.
Rusya’nın Ukrayna’da tampon bölge oluşturmaya çalıştığını öne süren Diriöz, “Rusya, Kırım’ı nasıl ilhak ettiyse, Donbas’ta da benzer bir durum yaşanabilir. Onun ötesini geçecek mi; yani Karadeniz sınırına kadar gelip Ukrayna’yı buradan tecrit edecek mi bilinmez. Ancak böyle bir şeyi yapması halinde Rusya, dünya kamuoyunda haksız duruma düşecektir.” diye konuştu.
Rusya’ya yönelik yaptırımlara da değinen Diriöz, “Rusya, bir iki günde yaptırımlardan etkilenmez. Elinde birtakım stratejik imkanları var ve hemen zayıflaması mümkün değil. Fakat Putin’in hedeflerine ulaşması, mevcut koşullarda çok mümkün gözükmüyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya, yeniden güç toplayarak Ukrayna’ya yönelik saldırısını sürdürebilir.
Rusya’nın hem Batı’yla hem de Ukrayna’yla savaştığını söyleyen Gazeteci Elnur Enveroğlu, Moskova’nın savaşta büyük kayıplar vererek geri adım attığını ve mevzilerini ülkenin güneydoğusunda konuşlandırdığını ifade etti. Enveroğlu, “Rusya hem savaş alanında hem de uluslararası arenada ciddi yenilgiler aldığını biliyor. Zira savaşın başında Ukrayna’ya her yönden saldıran Rus Ordusu, gelinen aşamada Ukrayna’nın sadece Herson ve Zaporijya bölgelerini işgal etmekten memnun. Ancak Rusya’nın davranışı, bir taktik olabilir. Bir noktada Rusya, yeniden güç toplayarak Ukrayna’ya yönelik saldırısını sürdürebilir.” dedi.
Rusya’nın Ukrayna’nın güneyinde tam kontrol sağlayacağı ve Transdinyester bölgesi üzerinden Moldova sınırlarına kadar ilerleyebileceği yönünde senaryoların olduğuna dikkat çeken Enveroğlu, müzakere sürecine değinerek “Bu tür senaryoların konuşulduğu bir süreçte, Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakereler gerçekçi görünmüyor.” dedi.
