24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, Rusya’nın Avrupa’daki en büyük sınırdaşı olan Finlandiya’da güvenlik endişelerine yol açmıştır. Bu sorun, Rusya’nın devam eden savaştan dolayı ilan ettiği seferberlik nedeniyle ülkeden ayrılmak isteyen Rus vatandaşlarının oldukça rahatça erişebileceği Finlandiya’yı tercih etmesinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan sınır güvenliği ihlaline karşı alınan ilk önlem, Finlandiya’nın Rusya vatandaşlarına getirdiği vize uygulaması ve ülkeye giriş kısıtlamaları olmuştur. Söz konusu uygulamalar, Finlandiya Hükümeti’nin 23 Eylül 2022 tarihli basın bülteniyle duyurulmuştur.[1]
Ülkenin sınır güvenliğinden sorumlu kurum olan Finlandiya Sınır Koruyucuları’nın 29 Eylül 2022 tarihinde yayımladığı basın bülteninde Finlandiya’nın doğusunda yer alan ve Rusya’yla paylaşılan sınırda ihlallerin arttığı, bu nedenle eskiyen ve yaban hayvanlarının geçişine engel olmak maksadıyla konulmuş olan ahşap çitlerin yerine yeni bir bariyer ihtiyacının ortaya çıktığı vurgulanmıştır. Üstelik 1.340 km uzunluğundaki doğu sınırının tümü üzerinde yeni bir bariyer tasarlanmadığı; yüz milyonlarca avroya mal olacağı düşünülen bu yeni bariyerin 130 ile 260 km’lik bir hatta uygulanacağı, teknik ve teknolojik ekipmanlarla destekleneceği, projenin hayata geçmesinin dört yılı bulabileceği belirtilmiştir. Ayrıca projenin gerçekleşmesi hususunda Finlandiya Hükümeti’nin desteğinin ve onayının gerektiğinden de bahsedilmiştir.[2]
Bununla birlikte Helsinki yönetimi, söz konusu proje için 2022 yılı bütçesinden 6 milyon avro ayırabilmiş, 2023 yılı bütçesinden de 139 milyon avro tutarında bir finansman yaratmayı düşündüğünü beyan etmiştir.[3] Böylece proje için finansman bulan Finlandiya Sınır Koruyucuları, mevzubahis projenin uygulanması noktasında Imarta’yı pilot bölge olarak seçmiş; malzeme tedariği ve bariyer imalatı sürecinin 2023 yılının ilkbaharında başlayacağını, 18 Kasım 2022 tarihli basın bülteniyle duyurmuştur.[4]
Ayrıca yapılan açıklamada, ilk defa bariyerin teknik özellikleri ve uygulamasıyla ilgili bilgiler de aktarılmıştır. Imarta Sınır Kapısı’nın her iki tarafına da üçer km boyunca inşa edilecek bariyerin üç metre yüksekliğe sahip olacağından, bariyere on metre mesafedeki ağaçların kesilmesiyle bir yol açılacağından, gerekli görülen noktalara aydınlatmalar ve sesli ikaz sistemleri konulacağından bahsedilmiştir. Bariyerin 50 yıl, teknik ve teknolojik izleme ekipmanların ise 10 yıl ömrü olduğuna dikkat çekilmiştir.[5]
Diğer taraftan Finlandiya Sınır Koruyucuları’nın 28 Şubat 2023 tarihinde yayımladığı basın bülteninde, proje alanındaki ağaçların söküm çalışmalarının başladığı ifade edilirken; 2023 yılının Mart ayı itibarıyla yol ve bariyer inşaatına başlanacağı ve ardından teknik ve teknolojik izleme ekipmanların bariyer üzerine konuşlandırılacağı ifade edilmiştir. Bu altı km’lik pilot uygulamanın 2022 yılının Haziran ayında bitirileceğini de açıklayan Finlandiya Sınır Koruyucuları, proje sahasındaki mülk sahiplerinin olası zararlarının tazminiyle alakalı da bilgilendirme yapmış ve bariyerle ilgili çevresel etki değerlendirmesi raporu hazırlanması üzerinde durduklarını da dile getirmiştir. Dahası 14 Mart 2023 tarihinde Pelkola Sınır Kapısı’nda bir basın açıklaması olacağı da duyurulmuştur.[6]
Finlandiya Sınır Koruyucuları’na tahsis edilen 139 milyon avroluk bütçenin yaklaşık 70 km uzunluğunda bir bariyer inşa edilmesi için kaynak yaratacağı tahmin edilmektedir. 2023-2025 yılları arasında önemli geçiş güzergahları olarak tespit edilen noktalarda inşa edilecek bariyerin 55 km’lik kısmının Güneydoğu Finlandiya’da, yedi km’lik kısmının Kuzey Karelya’da ve beş km’lik kısmının ise Kainuu ile Laponya arasında bölgede yer alacağı ifade edilmiştir.[7]
Bu noktada belirtmek gerekir ki; Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in 28 Şubat 2023 tarihinde NATO’ya katılma sürecinde olan Finlandiya’nın başkenti Helsinki’ye düzenlediği resmî ziyaret oldukça anlamlıdır. Stoltenberg, ziyareti esnasında Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto’yla bir araya gelmiştir. Ayrıca Finlandiya Başbakanı Sanna Marin, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre ve İsveç Sosyal Demokrat Partisi lideri Magdalena Andersson’la birlikte İskandinav İşçi Hareketi (SAMAK) İskandinav Zirvesi İşbirliği Komitesi Toplantısı’na katılan Stoltenberg, burada gerçekleştirdiği konuşmasında şu ifadeleri kullanmıştır:[8]
“Bu savaşın ne zaman biteceğini bilmiyoruz ama bittiğinde tarihin kendini tekrar etmemesini sağlamalıyız. Putin, Avrupa güvenliğini ortadan kaldırmaya devam edemez. Soğuk Savaş’ın sonunda, bu odadaki çoğumuz Rusya’yla daha iyi bir ilişki kurabileceğimize inandık. Ancak Putin, işbirliği ve diyalogdan uzaklaşmayı seçti. Küresel güvenliğin temel ilkelerini paramparça etti ve komşu ülkelere saldırdı. NATO, bölgedeki varlığını artırdı. Artık beraber hareket ediyor ve daha fazla tatbikat yapıyoruz. Birçok müttefik, Finlandiya ve İsveç’e güvenlik garantileri verdi. Bu nedenle güvenliğiniz tehdit edilirse, NATO müttefiklerinin harekete geçmemesi düşünülemez.”
Sonuç olarak Finlandiya’nın sınır güvenliğindeki yeni gelişmelerin salt yasadışı göç hareketlerini engellemeye yönelik bir gelişme olarak değerlendirilmesi eksik bir okuma olacaktır. Sınıra inşa edilecek bariyer, NATO ile Rusya arasındaki hayali sınırın derinleştiğini göstermektedir. Bu bariyerin sadece Finlandiya ve Rusya arasında değil; iki kutup arasında yükseldiği de öne sürülebilir.
[1] “President and Ministerial Committee on Foreign and Security Policy Discuss the Effects of Russia’s War and Partial Mobilisation on the Assessment of Russian Tourists”, Valtioneuvoston Viestintäosasto, https://valtioneuvosto.fi/en/-/10616/president-and-ministerial-committee-on-foreign-and-security-policy-discuss-the-effects-of-russia-s-war-and-partial-mobilisation-on-the-assessment-of-russian-tourists, (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
[2] “The Finnish Border Guard’s Plan for the Fence on the Eastern Border Has Been Completed”, Rajavartiolaitos, https://raja.fi/en/-/the-finnish-border-guard-s-plan-for-the-fence-on-the-eastern-border-has-been-completed, (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
[3] “Finland to Spend $143 Million on Russia Border Fence”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/finland-spend-143-million-russia-border-fence-2022-11-17/, (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
[4] “A Pilot of the Eastern Border Barrier Fence to be Built in Imatra”, Rajavartiolaitos, https://raja.fi/en/-/a-pilot-of-the-eastern-border-barrier-fence-to-be-built-in-imatra, (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
[7] Aynı yer.
[8] Secretary General in Helsinki: Time to Welcome Finland and Sweden as NATO Members, NATO, https://www.nato.int/cps/en/natohq/news,_212423.htm, (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
