Latin Amerika’daki Türk diasporası çoğunlukla Osmanlı döneminde göç eden Levanten, Arap ve Müslüman topluluklarla bağlantılıdır. Bu göçler, 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında, özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemindeki savaşlar, siyasi baskılar ve ekonomik zorluklar nedeniyle gerçekleşmiştir. Bu göçmenlerin bir kısmı Arap kökenli olmakla birlikte pasaportlarında “Türk” yazdığı için uzun süre Latin Amerika’da “Los Turcos” olarak anılmışlardır.[1]
Şili’ye yerleşen Türkler, çoğunlukla Osmanlı İmparatorluğu’nun Arap vilayetlerinden (özellikle Lübnan, Suriye ve Filistin’den) göç etmişlerdir. Bu kişilerin çoğu Hristiyan Araplar olsa da zaman içinde az sayıda Müslüman ve Türk kökenli bireyler de bu göç dalgasına dahil olmuştur. Şili’ye gelen göçmenler Valparaiso, Santiago ve Iquique gibi liman kentlerinde ticaretle uğraşmış ve zamanla orta sınıfa entegre olmuşlardır.
Şili’deki Türk diasporasının en dikkat çekici özelliği, kimlik bağlamında Arap-Türk ayrımının zamanla silikleşmesidir. Şilililerin zihninde “los turcos” kavramı, etnik değil, tarihi ve kültürel bir tanım halini almıştır. Bu bağlamda Türkler, Araplarla birlikte aynı diaspora kimliği altında anılsalar da son dönemde Türkiye Cumhuriyeti’nin Latin Amerika’daki kültürel ve diplomatik atılımları, bu algının dönüşmesine neden olmuştur.
Türkiye’nin Latin Amerika açılımı çerçevesinde 2009 yılında Santiago’da açılan büyükelçilik ve Türk dizilerinin bölgede yaygın şekilde izlenmesi, Şili toplumunun Türkiye’ye ilgisini artırmıştır. Özellikle Türk televizyon dizileri sayesinde Türk kültürü popüler hale gelmiş, bu da yerel Türk topluluğu için bir kimlik prestiji yaratmıştır.[2] Bunun sonucunda Şili’deki Türk kökenli bireyler kendilerini daha görünür kılmaya ve kökenleriyle yeniden bağ kurmaya başlamışlardır.
Şili medyasında Türkiye’ye yönelik ilgi genellikle kültürel içerikler ve dizi oyuncuları etrafında şekillenmiştir. Bu durum, kamuoyunda olumlu bir Türk imajı yaratmış ve Şili’deki Türk topluluğuna yönelik merakı artırmıştır. Özellikle kadın dergileri ve televizyon programlarında Türk kültürüne dair içeriklerin artışı, diasporanın görünürlüğüne katkı sağlamaktadır. Bu kültürel cazibe, siyasal ya da dini önyargılardan arınmış bir etkileşim alanı sunar.
Şili’de faaliyet gösteren Yunus Emre Enstitüsü programları, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) projeleri ve yerel Türk-Şili derneklerinin çalışmaları diasporanın kurumsal temsiline katkı sağlamaktadır.[3][4] “Türkiye Bursları” sayesinde Türkiye’ye giden Şilili öğrenciler hem kültürel değişimin hem de akademik bağların güçlenmesini desteklemektedir. Santiago’daki bazı üniversitelerde Türkçe kursları ve Türkiye üzerine seminerler bu sürecin parçasıdır.
Şili’deki Türk kökenli ikinci ve üçüncü kuşak gençler, çoğunlukla İspanyolca konuşan ve Şili kültürüne adapte olmuş bireylerdir. Ancak son yıllarda köklerine yönelik ilgi duyan gençler, Türkiye’yi ziyaret etmekte ya da Türkçe öğrenmeye çalışmaktadır. Bu kimlik arayışı, sadece nostaljik değil, aynı zamanda kültürel ve siyasi bilinçlenmenin de bir parçasıdır. Diaspora kimliğinin yeniden inşasında bu kuşakların rolü önemlidir.
Türkiye, Latin Amerika’ya yönelik dış politikasında kültürel diplomasi ve eğitim işbirliklerine giderek daha fazla yer vermektedir. Bu bağlamda Şili’deki Türk diasporası, Türkiye’nin yumuşak güç stratejisinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Yurt dışında yaşayan vatandaşlar ve kökenli topluluklarla kurulan bağlar, dış politikada hem sembolik hem de pratik açılardan değer taşımaktadır. Bu stratejik yaklaşım diasporayı pasif bir izleyici olmaktan çıkarıp aktif bir paydaş hâline getirmektedir.
Son yıllarda Türk vatandaşları ile Şilililer arasında yapılan evlilikler medya aracılığıyla göze çarpmaktadır. Bu durum, yalnızca bireysel ilişkileri değil, aynı zamanda kültürlerarası geçişkenliği de güçlendirmektedir. Türk aile yapısı, mutfak kültürü ve geleneklerinin Şili toplumuna entegre olması, iki halk arasında samimi bir kültürel alışveriş yaratmaktadır. Bu evlilikler, Türk diasporasının gelecekteki biçimlenmesinde kilit rol oynayabilir.
Şili, Latin Amerika’nın en istikrarlı ve liberal ekonomilerinden biri olarak, özellikle son on yılda yabancı yatırımcılar ve girişimciler için cazip bir merkez hâline gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) doları karşısındaki kuru, bölge ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça istikrarlı ve yüksek değerdedir. Aynı zamanda yaşam maliyetleri, ABD veya Kanada gibi gelişmiş ülkelere göre daha düşüktür. Bu ekonomik avantaj, hem iş kurmak isteyen Türk göçmenler hem de yerleşik yaşam arayışındaki bireyler için Şili’yi cazip bir destinasyon hâline getirmiştir. Özellikle Türk diasporasının yeni üyeleri, ekonomik istikrar ve sosyal yaşam dengesi sayesinde ülkede kalıcı bir düzen kurabilmektedir.
Şili pazarı, tekstil ve hazır giyim ürünlerinde kaliteye dayalı rekabete oldukça açıktır. Türkiye’den ithal edilen tekstil ürünleri, özellikle pamuklu kumaşlar, ev tekstili ve modaya uygun tasarımlar açısından yüksek kaliteyle anılmaktadır. Bu durum da Türk girişimcilerin ticari başarısını kolaylaştırmaktadır. Santiago, Valparaiso ve Temuco gibi şehirlerde kurulan butik mağazalar ve pazarlarda faaliyet gösteren küçük girişimciler, Türk tekstil ürünlerine yönelik talebi karşılamakta zorlanmamaktadır. Bu ekonomik başarı, Türk topluluğunun hem istihdam yaratma hem de kalıcı bir varlık oluşturma sürecine doğrudan katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda Şilili tüketicilerin Türk markalarına duyduğu güven, diaspora kimliğine olumlu bir prestij kazandırmaktadır.
Sonuç olarak, Şili’deki Türk diasporası yalnızca tarihsel göç hareketlerinin bir ürünü değil, aynı zamanda modern ekonomik, kültürel ve diplomatik dinamiklerin şekillendirdiği çok katmanlı bir topluluktur. Türkiye’nin son yıllarda Latin Amerika’ya yönelik yumuşak güç stratejisi, Şili’nin istikrarlı ve cazip ekonomik yapısıyla birleşerek Türk diasporasının hem görünürlüğünü hem de kalıcılığını artırmıştır. Tekstil gibi alanlarda elde edilen ticari başarılar, sosyal uyumun pekişmesi ve kültürel etkileşimin artması, Türk topluluğunu sadece etnik bir aidiyet değil, aynı zamanda aktif bir ekonomik ve kültürel aktör hâline getirmiştir. Bu bağlamda Şili, Latin Amerika’daki Türk diasporasının gelişimi için örnek teşkil eden, potansiyeli yüksek bir coğrafya olarak öne çıkmaktadır.
[1] Simán Gutiérrez, George Isaac. “The Turcos of Latin America: The Story of 20th‑Century Ottoman Migrants”, Politics Today, politicstoday.org/the-turcos-of-latin-america-the-story-of-20th-century-ottoman-migrants/, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[2] “Turkish TV Soap Thousand and One Nights Loved in Chile”, The National, AFP, www.thenationalnews.com/arts/turkish-tv-soap-thousand-and-one-nights-loved-in-chile-1.323839, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[3] “Chile y Turquía Firman Acuerdo de Cooperación”, Agencia Chilena de Cooperación Internacional para el Desarrollo, Agencia Chilena de Cooperación Internacional para el Desarrollo, www.agcid.gob.cl/sala-de-prensa/1592-chile-y-turquia-firman-acuerdo-de-cooperacion, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
[4] “Embajador Rodrigo Arcos visita la sede central del Instituto Yunus Emre.” Embajada de Chile en Turquía, Gobierno de Chile, www.chile.gob.cl/turquia/noticias/embajador-rodrigo-arcos-visita-la-sede-central-del-instituto-yunus-emre, (Erişim Tarihi: 22.08.2025).
